در بیست‌وهشتمین جلسه کمیسیون ‌حمل‌ونقل اتاق تهران که پیش از وقوع جنگ تحمیلی 12روزه برگزار شد، گزارشی از توانمندی‌های بخش‌ خصوصی در بنادر ایران ارائه شد. در این جلسه همچنین موضوع برگزاری نمایشگاه اکسپو در دیگر کشورها و حضور ایران در این نمایشگاه در قالب گزارشی مورد بررسی قرار گرفت.

در ابتدای این جلسه، پیمان سنندجی، رئیس کمیسیون ‌حمل‌ونقل اتاق تهران، با مرور اخبار و رویدادهای این حوزه به راه‌اندازی قطار خصوصی برای استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد و گفت: در نظر داریم جلسه‌ای با انجمن مربوطه داشته باشیم و در ارتباط با مشارکت اتاق تهران در این حوزه‌ها با آنها رایزنی کنیم.

بهنام فرامرزیان، از اعضای این کمیسیون، در ادامه این جلسه گزارشی از سلسله نشست‌های سازمان سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در راستای یکپارچه کردن سیستم‌ها و روان‌سازی رویه‌های گمرکی ارائه کرد و خواستار برگزاری جلسه‌ای مشترک با اسد مجیدخان، دبیرکل اکو، شد.

محمد عیقرلو، عضو هیات مدیره فدراسیون ‌حمل‌ونقل و لجستیک ایران، نیز از امضای یک تفاهم‌نامه میان بیمه مرکزی ایران و روسیه خبر داد و گفت: تفاهم‌نامه بیمه‌های مرکزی ایران و روسیه در زمینه پوشش بیمه‌ای ترانزیت کالا به ویژه در کریدور شمال-جنوب منعقد شده است. این تفاهم‌نامه با هدف کاهش ریسک‌های ‌حمل‌ونقل، افزایش ضریب اطمینان سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی و تسهیل فرآیندهای لجستیکی در تجارت بین دو کشور صورت گرفته است.

بهمن عشقی، مشاور عالی رئیس اتاق تهران، نیز در ادامه به نتایج پژوهشی در ارتباط با موضوع پایین بودن چسبندگی قیمت تمام شده ‌حمل‌ونقل و قیمت سوخت اشاره کرد و مقرر شد در نشست‌های آتی از دکتر محمد فاضلی، مجری این مطالعه دعوت به عمل آید و این گزارش در کمیسیون مورد بررسی قرار گیرد.

سپس مطابق با دستور جلسه، نمایندگان انجمن بنادر خصوصی به ارائه گزارش مفصلی از وضعیت بنادر خصوصی کشور و اقدامات زیرساختی و لجستیکی صورت پذیرفته در این بنادر پرداخته و برخی موانع و مشکلات موجود در این حوزه را تشریح کردند.‌ هادی شفیعیان، نایب‌رئیس انجمن بنادر خصوصی ایران و مدیرعامل شرکت راهبران فریدونکنار توضیح داد که این بندر نخستین بندر خصوصی شمال ایران است که با ظرفیت سالانه 1.5 میلیون تن، تمام زیرساخت‌های لازم برای پذیرش محموله‌ها را داراست.

او با بیان اینکه این بندر در فاصله 300 کیلومتری از تهران واقع شده است، ادامه داد: در سال جاری 200 هزار تن صادرات از این بندر انجام شده و شناورهای قابل استفاده در این بندر عمدتا 3500 تنی هستند.

 در ادامه این جلسه، نمایندگان انجمن بنادر خصوصی ایران از سرکوب نرخ تعرفه خدمات بندری سخن گفتند و خواستار حمایت اتاق از واقعی‌سازی نرخ‌ها در این بخش شدند. آنها در عین حال نبود لجستیک چندوجهی و عدم لایروبی به موقع بنادر را جزو چالش‌های این حوزه برشمردند.

در ادامه به پیشنهاد بهمن عشقی، مشاور عالی رئیس اتاق تهران، مقرر شد انجمن بنادر خصوصی ایران، گزارشی از هزینه‌های کسب‌وکارها در این بخش به کمیسیون ارائه کنند و مساله تثبیت تعرفه خدمات بندری نیز در تعامل با تشکل‌های صادراتی و وارداتی ایران از جمله کنفدراسیون صادرات طرح و پیگیری شود.

ضعف ایران در بهره‌گیری از ظرفیت اکسپو

سپس مطابق با دیگر دستور جلسه این کمیسیون، مهسا رجبی‌نژاد، کارشناس معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، گزارشی از تاریخ برگزاری نمایشگاه اکسپو در دیگر کشورها و حضور ایران در این نمایشگاه‌ها و همچنین وضعیت برگزاری نمایشگاه اکسپو 2025 ایران ارائه کرد.

او با بیان اینکه نخستین اکسپو با ابتکار بریتانیا برگزار شده و با معرفی نوآوری‌هایی هم‌چون تلفن، اشعه ایکس و صفحه نمایش لمسی، به بستری برای نمایش آینده بدل شد، ادامه داد: در گذر زمان، این نمایشگاه‌ها علاوه بر فناوری، در حوزه‌های هنر، برندسازی، بازآفرینی شهری و دیپلماسی عمومی، نقشی بی‌بدیل ایفا کرده‌اند و به درستی از آنها به عنوان المپیک دیپلماسی عمومی یاد ‌می‌شود .

 به گفته رجبی نژاد، کشورهایی چون امارات، ترکیه، ژاپن، چین، آلمان و فرانسه، هر یک با رویکردهای خاص، از اکسپوها به عنوان سکویی برای معرفی هویت فرهنگی، قدرت نرم، نوآوری‌های فناورانه و ارتقای تصویر بین‌المللی خودشان بهره گرفته‌اند. او افزود: امارات با میزبانی اکسپو ۲۰۲۰ دوبی، الگویی فراگیر از دیپلماسی نوین را ارائه کرد؛ ترکیه با رویکرد فرهنگ‌محور و تجربه‌های ملموس، حس صمیمیت و میهمان‌نوازی شرقی را برجسته کرد؛ ژاپن با تکیه بر ترکیب سنت و نوآوری، توانست چهره‌ای متوازن از کشوری مدرن با ریشه‌های فرهنگی عمیق ارائه دهد و چین هم با مقیاس عظیم و نمایش مهندسی‌شده قدرت ملی، اکسپو را به ویترینی برای اقتدار خود بدل ساخت.

رجبی‌نژاد ادامه داد: در این میان، ایران به رغم پیشینه درخشان از نخستین حضور در اکسپو ۱۸۵۱ لندن به دستور امیرکبیر و مشارکت‌های فعال در دوران قاجار و پهلوی، در سال‌های اخیر نتوانسته است از ظرفیت این رویداد به درستی بهره بگیرد. در دوره پهلوی، پاویون‌هایی با طراحی معماری هوشمندانه و روایت‌هایی از تاریخ و مدرنیته، چهره‌ای متوازن و امیدبخش از ایران را به نمایش می‌گذاشتند. اما در اکسپوهای سال‌های اخیر، به‌رغم تداوم حضور، کیفیت مشارکت به‌شدت تنزل یافته است.

بر اساس گزارش معاونت مطالعات اقتصادی و آینده‌پژوهی ایران، پاویون‌های ایران در اکسپوهای اخیر، عموماً فاقد انسجام محتوایی، جذابیت‌‌های تعاملی و روایت مشخص از ایران نوین بوده و اغلب به تکرار کلیشه‌های سنتی محدود شده‌اند. در اکسپوی ۲۰۲۰ دوبی، با وجود فرصت کم‌نظیر جغرافیایی و حضورگسترده کشورها، پاویون ایران نه‌تنها نتوانست پیام مشخصی به مخاطبان منتقل کند، بلکه با ضعف‌های اجرایی، ناهماهنگی نهادی، محتوای مبهم و فقدان جذابیت‌های بصری، مورد انتقاد گسترده قرار گرفت و نتوانست سهمی از این ویترین دیپلماسی جهانی داشته باشد.

او در ادامه راهکارهایی برای بهبود مشارکت ایران در این رویداد در بعد جهانی ارائه کرد که تقویت دیپلماسی عمومی و روایت‌‌سازی مثبت، تمرکز بر اقتصاد خلاق و نمایش توانمندی‌های نوین، تقویت برند ملی و هویت بصری یکپارچه، مدیریت یکپارچه و مشارکت نخبگان و استفاده از فرصت میزبانی رویدادهای موازی از جمله آنها بود.

 همچنین الگوگیری از تجربه‌های موفق جهانی در برگزاری اکسپوهای داخلی، رفع هم‌پوشانی با تقویم بین‌المللی نمایشگاه‌ها، ضرورت ایجاد بانک اطلاعاتی جامع برای بازدیدکنندگان و تجار، حرکت در مسیر زنجیره‌های ارزش جهانی و طراحی بسته‌های سرمایه‌گذاری متنوع و آماده ارائه نیز به عنوان مجموعه‌ای از الزامات و پیشنهادهای کلیدی برای بازطراحی اکسپوهای داخلی ایران مطرح شد.

در ادامه این جلسه، سایر حاضران نیز به طرح نظرات و دیدگاه‌های خود پرداختند و چنین مقرر شد که موضوع راه‌اندازی قطار خصوصی برای سیستان بلوچستان و سرمایه‌گذاری در این زمینه، در نشستی با حضور انجمن شرکت‌های ‌حمل‌ونقل ریلی و خدمات وابسته، مورد بررسی قرار گیرد.

همچنین این نکته مورد توافق قرار گرفت که گزارش معاونت مطالعات اقتصادی و آینده‌پژوهی اتاق تهران درباره برگزاری نمایشگاه اکسپو در دیگر کشورها و حضور ایران در این نمایشگاه‌ها و همچنین وضعیت برگزاری نمایشگاه اکسپو 2025 ایران، پس از هماهنگی با هیات رئیسه در یکی از نشست‌های هیات نمایندگان ارائه شود.