با توجه به تغییرات ژئوپلیتیکی و بازآرایی ساختاری در کریدورهای تجاری جهانی، شرکت‌های آسیایی در یک تقاطع جدید قرار گرفته‌اند؛ به طوری که فرمول‌های قدیمی موفقیت چندان جواب نمی‌دهند و رسیدن به راه‌ حل‌های جدید برای رشد مورد توجه است. الگوهای دیرینه تجارت و سرمایه‌گذاری جهانی در پاسخ به تنش‌های ژئوپلیتیکی اخیر حرف زیادی برای گفتن ندارند و همه چیز به شدت پیچیده و در حال تغییر است. با این حال، شرکت‌هایی که در آسیا فعالیت می‌کنند (چه محلی باشند و چه منطقه‌ای و چندملیتی) فرصت آن را دارند تا از این تغییرات بهره‌مند شوند.

امروزه نظم جهانی در وضعیتی متناقض قرار دارد که باعث شده بازارها از یک سو با تبعات افزایش شکاف‌های ژئوپلیتیکی و فشارهای سیاسی آن دست و پنجه نرم کنند و از سوی دیگر، مزیتِ ‌اتصال و نزدیکی با سایر نقاط جهان را راحت‌تر تجربه کنند. این باعث می‌شود نگرانی‌های بازار در مورد عدم قطعیت‌های ژئوپلیتیکی کم‌تر شود.

در همین راستا شرکت‌هایی که به جای عقب‌نشینی از اتصال، آن را بازتعریف می‌کنند، می‌توانند به رشد و تاب‌آوری خود در بازارها کمک بیشتری کند. واقعیت این است که در تمام طول تاریخ، دوره‌های پرتلاطم باعث شده‌اند دروازه‌هایی به سوی عصرهای جدید گشوده شود.

به رغم سیال‌بودن چشم‌انداز کسب‌وکار، واضح است که آسیا همچنان در کانون توجه جهانی خواهد بود. آسیا میزبان ۱۸ مورد از ۲۰ کریدور تجاری با سریع‌ترین رشد و ۱۳ مورد از ۲۰ کریدور از لحاظ بزرگی و مسافت  است. این فرصت‌هایی را برای شرکت‌های آسیایی فراهم می‌کند تا مسیر خود را طی کنند و از فرصت‌های به دست آمده بیشترین استفاده را ببرند.

آسیا هنوز هم کلید اتصال جهانی است و کریدورهای تجاری جدید و سریع‌الرشد گواه این موضوع هستند. رشد کریدورهای جدید در حوزه فناوری، خدمات و کسب‌وکار سبز در شرایطی صورت می‌گیرد که تغییر مسیر کریدورهای تجاری تثبیت‌شده در جهان نیز دارد به هنجار تبدیل می‌شود و فرصت‌های جدیدی را با خود به همراه می‌آورد.

کریدورهای تجاری جدید و سریع‌الرشد می‌توانند پتانسیل عظیمی برای شرکت‌های محلی، منطقه‌ای و چندملیتی فراهم ‌کنند. اینجا به بررسی پنج راه‌ اصلی برای رشد در این عصر جدید می‌پردازیم.

یک: در باب شرکای جدید یا تجدیدشده

در سال‌های اخیر شاهد تولد، یا در برخی موارد، تولدِ دوباره‌ی کریدورهای تجاری بین کشورهایی بوده‌ایم که به طور سنتی روابط تجاری قوی نداشته‌اند. به عنوان مثال، ارتباط ژاپن و هند را در نظر بگیرید. پانزده شرکت برتر ژاپنی در هند، تشکیل‌دهنده‌ی نیمی از درآمد تولید شده توسط تمام شرکت‌های ژاپنی فعال در این کشور هستند؛ رقمی که بالغ بر ۲۳ میلیارد دلار می‌شود. 

در همین حال، سایر کشورهای منطقه در حال تقویت کریدورها با شرکای قدیمی هستند. به عنوان مثال، در آگوست سال ۲۰۲۴ میلادی دولت‌های هند و سنگاپور برای مشارکت در توسعه توانایی‌هایشان در تولیداتِ پیشرفته تکنولوژیک، هوانوردی و نیمه‌رساناها به توافق رسیدند.

در همان حال که کشورهای آسیایی ردپای خود را در سطح جهان گسترش می‌دهند، بسیاری از آنها در موقعیت خوبی برای استفاده از کریدورهای تجاری جدید نیز قرار دارند. برای مثال، فرصت گسترده‌تری برای بنگاه‌های هندی و انگلیسی ایجاد شده تا به عنوان مکمل اقتصادهای یکدیگر عمل کنند.

در حال حاضر هند دارد به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه تولید جهانی ایفای نقش می‌کند. پیش‌بینی می‌شود صادرات کالاهای هند تا سال ۲۰۳۰ میلادی به یک تریلیون دلار برسد. در عین حال، سهم خانواده‌های با درآمد متوسط ​​نیز در این کشور تا سال ۲۰۳۰ سه برابر خواهد شد.

از آن سو، انگلیس را داریم که در تامین مالی فناوری سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر  در اروپا پیشتاز است و دومین بازار بزرگ تجاریِ هنری در جهان هم هست. اخیرا شرکت‌هایی مانند Bharti Group به سایر شرکت‌های هندی از جمله ماهیندرا، گروه تاتا و شرکت تی‌وی‌اس موتور پیوستند تا کریدور هند-انگلیس را تقویت کنند.

دو: ارتباطات چین با دنیا

اینکه زنجیره‌های تامین جهانی در حال تنوع هستند یا اینکه صرفا مسیرشان را تغییر داده‌اند، همچنان در حد یک پرسش (البته یک پرسش مهم) باقی مانده است. رشد اقتصادی در سرتاسر قاره آسیا شرایط متفاوتی را تجربه کرده است: مثلا صادرات اندونزی و ویتنام با بیشترین سرعت رشد داشته است. آنها همچنین شاهد افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و همین طور شاهد سرمایه‌گذاری در تولید و جابجایی تولید به نقاط دیگر بوده‌اند. 

در ویتنام، ارزش واردات از چین بین سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۳ دو برابر شده است؛ یعنی پنجاه میلیارد دلار به آن افزوده شده است. همچنین صادرات ویتنام به آمریکا ۶۰ میلیارد دلار افزایش داشته است. روند نسبتا مشابهی نیز در مالزی، فیلیپین و تایلند مشاهده می‌شود.

البته این روندهای در حال تغییر در هر حوزه صنعت با دیگری تفاوت دارند. به صورت کلی، برجسته‌ترین روند در ویتنام رشد فزاینده در بخش لوازم الکترونیک بوده و در اندونزی، بخش فلزات و مواد شیمیایی بیشترین رشد را داشته است.

صادرات ویتنام به چین از ۲۰.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۸ میلادی به نزدیک به ۱۷۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ میلادی و ۱۱۲ میلیارد دلار تا اواسط سال ۲۰۲۴ میلادی رسیده است. در حالی که ویتنام کالاهای برقی، کفش و محصولات کشاورزی به چین صادر می کند، از چین ماشین‌آلات سنگین، مصالح ساختمانی و مواد شیمیایی وارد می‌کند. همچنین کل تجارت اندونزی با چین از ۷۷.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ میلادی به ۱۳۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است. بیش از ۶۰ درصد صادرات آن به چین شامل نیکل، زغال سنگ و گاز مایع است و در مقابل، از چین کالاهای برقی و ماشین‌آلات و کالاهای دیگر وارد می‌کند. 

سه: راهروهای فناوری

جریان فناوری و نیروهای با استعداد آسیایی در این حوزه، همواره جهان را تحت تاثیر قرار داده است. این در شرایطی است که تمام کشورهای جهان این روزها به دنبال تقویت پیشرفت‌های خود در زمینه فناوری هستند. در دهه گذشته، آسیا ۵۲ درصد از رشد جهانی در درآمد شرکت‌های فناوری، ۵۱ درصد از هزینه‌های تحقیق و توسعه و ۸۷ درصد از پَتِنت‌های ثبت‌شده در سطح جهانی را به خود اختصاص داد.

این منطقه همچنین در حال حاضر بزرگ‌ترین معامله‌گر و تولید کننده تراشه در اکثر دستگاه‌های الکترونیکی است و ۳۳ مورد از ۴۰ مورد کریدور بزرگ تراشه جهان در آسیا هستند. در همین حال، کره جنوبی ۴۰ درصد از مموری چیپ‌های جهان را تامین می‌کند.

در حالی که این منطقه در زنجیره‌های ارزش غیرتولیدی خاص، مانند طراحی نیمه‌رساناها و سیستم‌های عامل هم حضور کمرنگی دارد، اما این منطقه در صنایعی که به شدت در حال تغییرند (مانند نمایشگرهای پیشرفته و هوش مصنوعی مولد) جایگاه اول را دارد. آسیا به طور مداوم از قدرت تولید خود به عنوان نقطه ورود کلیدی به این فناوری‌های نوظهور استفاده کرده است. همچنین این منطقه شاهد پذیرش سریع هوش مصنوعیِ‌ مولد بوده است، به طوری که ۶۵ درصد از کسب و کارها به طور مرتب از آن در حداقل یک کار استفاده می‌کنند. این باعث شده که منطقه آسیا-اقیانوسیه ‌به سریع‌ترین منطقه در حال رشد در سطح جهان برای استفاده از هوش مصنوعی تبدیل شود. این تغییرات بر پیشگامی آسیا در عرصه‌های تکنولوژیک و پتانسیل آن برای شکل دادن به کریدورهای فناوری جهانی آینده صحه می‌گذارد.

چهار: در باب تجارتِ خدمات

از سال ۲۰۰۸ میلادی، رشد تجارت جهانی به شدت از توسعه خدمات سود برده است. جریان خدمات دانش‌محور از جمله خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات راه دور همچنان به سرعت در حال رشد هستند. جریان داده‌ها سالانه نزدیک به پنجاه درصد رشد می‌کند. همچنین صادرات جهانی خدمات طی دهه گذشته ۶۰ درصد افزایش یافته و در سال ۲۰۲۳ میلادی به ۷.۹ تریلیون دلار رسیده است. این معادل ۷.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی است.

بخش‌های صادرات خدمات در فیلیپین و تایلند به سرعت در حال رشد هستند؛ با این حال هند هنوز هم بزرگ‌ترین صادرکننده خدمات در آسیا است و تقریباً ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی هند را صادرات خدمات تشکیل می‌دهد. همچنین ۲۰ درصد از شرکت‌های لیست پانصدتاییِ مجله فورچون در حال حاضر در هند حضور دارند و پیش‌بینی می شود که این میزان تا سال ۲۰۳۰ میلادی به ۴۳ درصد افزایش یابد.

پنج: کوریدورهای سبز

مرحله گذارِ انرژی در جهان فرصت‌های بزرگی را برای شرکت‌های آسیایی (چه در منطقه و هچه در سراسر جهان‌ ایجاد می‌کند. تا سال ۲۰۴۰ میلادی، آسیا نزدیک به ۵۰ درصد از تقاضای جهانی انرژی را شامل خواهد شد و سهم قابل توجهی از سرمایه‌گذاری‌ها در عرصه انرژی به سمت فناوری‌های کربن‌زدایی روانه خواهد شد. این چشم‌اندازِ انرژیِ تغییر یافته، فرصت‌های قابل توجهی را برای کسب‌وکارهای پیشرو آسیا، به‌ویژه در امتداد کریدورهای سبز در انرژی‌های تجدیدپذیر و پایدار باز خواهد کرد.

این منطقه همچنین شاهد حرکت قوی در بخش خودروهای الکتریکی (EV) است. کریدور چین-آسه‌آن هر روز دارد بیشتر گسترش می‌یابد زیرا از یک سو شرکت‌هایی مانند BYD مشغول تولید خودروهای برقی در تایلند شده‌اند و از سوی دیگر،‌ کمپانی جیلی در حال احیای برند خودروی پروتون در مالزی است.

در میان تمام این تحولات به نظر می‌رسد رهبران کسب‌وکارها در آسیا مشتاق و آماده استفاده از فرصت‌ها هستند: بیش از ۸۰ درصد از پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی شورای تجارت آسیا نسبت به ظهور عصر جدیدی برای آسیا ابراز خوش‌بینی کرده‌اند. اما این خوش‌بینی با ضرورتِ تغییر، تعدیل می‌شود. به نظر می‌رسد رهبران آسیا بر این باورند که دوره‌ی پیش رو از نظر کیفی با ۳۰ سال گذشته متفاوت خواهد بود و به همین جهت، آنها در حال آماده شدن برای تنظیم مجدد استراتژی‌های خود هستند.

منبع: سیندیکت / ترجمه: آینده‌نگر