داروهای GLP-1 همچون Ozempic و Wegovy ابتدا برای درمان دیابت به بازار معرفی شدند، اما طولی نکشید که مشخص شد این داروها توانایی زیادی در کمک به کاهش وزن هم دارند و به سرعت به یکی از پرطرفدارترین داروهای کاهش وزن در جهان تبدیل شدند. این داروها تنها با یک تزریق هفتگی، امکان کاهش وزن قابل توجهی را فراهم می‌کنند و تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که تأثیرات مثبت این داروها فراتر از دیابت و چاقی است؛ آنها می‌توانند به بهبود بیماری‌های قلبی، کلیوی و حتی درمان آلزایمر و برخی اعتیادها هم کمک کنند.

این داروها به‌عنوان آگونیست‌های گیرنده GLP-1 شناخته می‌شوند و علاوه بر کاهش گرسنگی و میل به غذا، می‌توانند با کاهش التهاب در بدن و تأثیر بر گیرنده‌های موجود در مغز، در درمان بیماری‌های مختلف موثر باشند. با هر یافته جدید، محققان به درک عمیق‌تری از نحوه عملکرد این داروها در کنترل بیماری‌ها و ارتباط میان مغز و بدن دست پیدا می‌کنند.

از زمان تأیید داروی سِماگلوتید (Semaglutide) برای درمان چاقی در سه سال گذشته، استفاده از این داروها در آمریکا به سرعت رشد کرده است. هم اکنون از هر هشت بزرگسال آمریکایی، یک نفر از داروهای GLP-1 استفاده می‌کند. داروهای Ozempic و Wegovy که توسط شرکت نوونوردیسک(Novo Nordisk)  تولید می‌شوند، به همراه داروی قوی‌تر Tirzepatide که محصول شرکت ایلای لیلی است، از سال ۲۰۲۱ تاکنون حدود ۱ تریلیون دلار به ارزش بازار این شرکت‌ها افزوده‌اند.

با توجه به افزایش نرخ چاقی و بیماری‌های وابسته در کشورهای در حال توسعه، تقاضا برای این داروها به سرعت در حال گسترش به خارج از آمریکا است. بسیاری از شرکت‌های دارویی در تلاشند تا با تولید نسخه‌های خوراکی این داروها، آن‌ها را ارزان‌تر و با عوارض جانبی کمتری عرضه کنند. این مسئله می‌تواند سبب افزایش دسترسی به دارو در کشورهایی با درآمد متوسط و پایین شود، که به دلیل افزایش درآمدها و سبک زندگی کم‌تحرک، چاقی و بیماری‌های وابسته در آن‌ها به شدت افزایش یافته است.

*نوش‌داروی همه‌کاره!

بهبود وضعیت چاقی تنها یکی از مزایای استفاده از این داروها است. تحقیقات نشان می‌دهد که بیماران چاقی که از داروهای GLP-1 استفاده می‌کنند، کمتر به حملات قلبی و سکته مبتلا می‌شوند و این مزیت‌ها حتی بدون در نظر گرفتن میزان کاهش وزن قابل توجه است. علاوه بر این، Tirzepatide  می‌تواند به بهبود عوارض قلبی در خواب کمک کند و داروهای GLP-1 می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های کلیوی در افراد دیابتی را کاهش دهند و حتی از کاهش حجم مغز و افت شناختی در بیماران آلزایمری هم جلوگیری کنند.

تحقیقات اولیه همچنین نشان داده‌اند که این داروها می‌توانند در کنترل اعتیاد موثر باشند. برای مثال، افرادی که در آمریکا از داروهای GLP-1  استفاده می‌کنند، کمتر در معرض مصرف بیش از حد مواد مخدر یا سوءاستفاده از الکل و ماریجوانا قرار دارند. به‌علاوه، برخی محققان معتقدند که این داروها ممکن است اثرات ضدپیری هم داشته باشند.

اگرچه داروهای GLP-1 بیش از ۲۰ سال است که برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما برخی از یافته‌های جدید همچنان نیازمند مطالعات بیشتر و آزمایش‌های تصادفی هستند. این داروها ممکن است نیاز به مصرف مادام‌العمر داشته باشند و منافع بلندمدت آن‌ها هنوز به‌طور کامل ارزیابی نشده است. همچنین، هزینه بالای این داروها و برخی عوارض جانبی آن‌ها از جمله حالت تهوع، التهاب لوزالمعده، اسهال و تحلیل عضلات می‌تواند باعث عدم تمایل برخی از بیماران به استفاده از آن‌ها شود.

با این حال، انتظار می‌رود که با گذشت زمان و بهبود فرآیندهای تولید و افزایش تحقیقات، هزینه‌ها کاهش یابد و مزایای این داروها شفاف‌تر شود. تغییرات فرهنگی و اجتماعی هم ممکن است بر پذیرش این داروها تأثیرگذار باشد، به‌ویژه که برخی افراد ممکن است به دلیل تغییرات در سبک زندگی یا عدم تمایل به پزشکی‌سازی زندگی روزمره، از مصرف این داروها اجتناب کنند.

داروهای GLP-1 نه تنها می‌توانند طول عمر و کیفیت زندگی افراد را افزایش دهند بلکه می‌توانند هزینه‌های مرتبط با درمان بیماری‌های مزمن را هم کاهش دهند. برای مثال، هزینه‌های مرتبط با درمان چاقی در آمریکا سالانه بالغ بر ۲۶۰ میلیارد دلار است. از سوی دیگر، درمان سوءمصرف مواد مخدر و اعتیاد هزینه‌های سنگینی بر نظام عدالت کیفری و سیستم بهداشت و درمان وارد می‌کند. استفاده از این داروها می‌تواند بار مالی این مشکلات را کاهش دهد و به دولت‌ها این امکان را بدهد تا منابع خود را به مسائل دیگری اختصاص دهند.

علاوه بر این، همان‌گونه که داروهای پیشگیری از بارداری به زنان کمک کردند تا بیشتر وارد عرصه تحصیل و اشتغال شوند، داروهای GLP1 هم می‌توانند با بهبود سلامتی و کاهش وابستگی به رفتارهای پرخطر، تأثیرات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای داشته باشند. برخی مدل‌های کسب‌وکار ممکن است تحت تأثیر این تغییرات قرار گیرند؛ به عنوان مثال، شرکت‌های تولیدکننده غذاهای ناسالم و تبلیغ‌کنندگان ممکن است به سمت ارتقاء کیفیت محصولات خود حرکت کنند و تقاضا برای محصولات ناسالم کاهش یابد.

در مجموع، داروهای GLP-1 نه تنها می‌توانند زندگی میلیون‌ها انسان را نجات دهند بلکه به تحولاتی عمیق در نظام‌های اجتماعی و اقتصادی منجر شوند. این داروها با توانایی‌های گسترده‌ای که از خود نشان داده‌اند، در آستانه ایجاد انقلابی در دنیای سلامت و پزشکی هستند و امید است که در سال‌های آتی با کاهش هزینه‌ها و گسترش دسترسی به آنها، بتوانند تأثیرات مثبتی بر جامعه جهانی داشته باشند.

منبع:آینده نگر