برای نخستین بار یک کمیته فنی استاندارد نه به شکل درون-دولتی و حاکمیتی، بلکه با هدایت بخش خصوصی و اتاق بازرگانی تهران هدایت می‌شود‌: کمیته ۳۰۹ که ریاست آن را حسن فروزان‌فرد، رئیس کمیسیون حکمرانی اتاق تهران برعهده گرفته است.

در سیزدهمین جلسه کمیسیون حکمرانی، مهمانان دولتی از سازمان استاندارد، از جمله معاون تدوین و ترویج این سازمان درباره اهمیت ترجمه، تدوین و اعمال استانداردهای بین‌المللی سخن گفتند.  نمایندگان بخش خصوصی تاکید کردند که با توجه با ارتباط ارگانیک این نهاد با تشکل‌های مردم نهاد و خصوصی و تخصصی، ظرفیت فعالیت کمیته فنی استاندارد، به نحوی که بدل به الگوی این کار شود، وجود دارد.

ترویج مردمی استاندارد

در ابتدای این جلسه رئیس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به آغاز همکاری این نهاد با سازمان استاندارد از دوره قبل هیات نمایندگان، گفت: به نظر ما اگر کمیته‌های فنی بتوانند جایگاه خود را درست تعریف کنند و از تمامی افرادی که می‌توانند به روند پیشبرد کار کمک کنند، استفاده کنند، تاثیری قابل توجه خواهد داشت.

به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، حسن فروزان‌فرد ادامه داد: تجربه ما می‌گوید اگر در زمان ترجمه استاندارد، افرادی که از آن استفاده می‌کنند و اشخاصی که صاحب‌نظر هستند حضور نداشته‌ باشند، این استاندارد تا سال‌ها بعد بی‌فایده باقی می‌ماند. وقتی ما استانداردی را به شکل ملی تعریف می‌کنیم باید صدها نفر در جریان آن فعال باشند.

او افزود: مثلا ما استاندارد ۳۷۰۰۰ را ترجمه و منتشر کردیم، اما عمده افراد از وجود آن بی‌اطلاع هستند. در نتيجه من پیشنهاد کردم در جریان فعالیت‌های کمیته‌های فنی از جمله ترجمه استاندارد، ذی‌نفعان آن یعنی تصمیم‌گیران سازمان‌ها در تمامی مراحل ترجمه و تدوین حضور داشته و از جزئیات کار آگاه باشند تا بتوانند به درستی آن را ترویج دهند.

فروزان‌فرد با اشاره به اینکه حضور افراد متخصص برای موفقیت این کار لازم است؛ گفت: این روش هم اعتماد به نفس متخصص را بالا می‌برد و هم آنها مروج این استاندارد خواهند بود و کلمات بهتری انتخاب می‌شود. اتاق بازرگانی محل نشست و گفت‌وگوست و اکنون می‌توانیم از این بستر در حوزه استاندارد نیز استفاده کنیم و میزبان مسئولان سازمان‌ها و مدیران ارشد تشکل‌ها و بنگاه‌های اقتصادی باشيم.

رئیس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران با اشاره به تجربه ایزو ۹۰۰۰ گفت: در دهه ۷۰ ما تجربه‌ای داشتیم که به دلیل همسو شدن تعداد زیادی از افراد با آن سبب شد که تصور ما از استاندارد به نسبت دهه 60 پس از طی زمانی واقعا تغییر کند. همین‌طور اکنون استاندارد ۳۷۰۰۰ و واژه‌هایی مانند حکمرانی، سوت‌زنی و ... بر سر زبان‌ها افتاده و اکنون موقع سامان دادن و خارج کردن آن از پراکندگی است و گرنه آسیب می‌بیند و از دور خارج می‌شود.

ترجمه به عنوان اندیشه‌ورزی

حسن فروزان‌فرد درباره اسم این کمیته فنی نیز گفت: ترجمه فارسی آن به حکمرانی سازمانی در واقع تفاوت معنوی دارد و درست‌تر آن حکمرانی در سازمان است و با مفهوم دیگری در مدیریت خلط شده است. کلماتی دیگر هم وجود دارد که ترجمه آنها رضایتبخش نیست و به فارسی‌زبان بار معنوی و قوت لازم را منتقل نمی‌کند؛ نظیر Accountability که به واژه بسیار محو و ضعیف پاسخگویی ترجمه شده و بار واژه را منتقل نمی‌کند و ریشه کلمه که محاسبه و حسابرسی است را در خود ندارد.

او با ذکر نمونه‌ای تجربی توضیح داد: جلسات هیات مدیره شرکت‌های ما تشکیل نمی‌شود و مدیرعامل را در مواجهه با مجمع قرار می‌دهد‌‌. در حالی که سهامدار و مجمع، هیات مدیره را انتخاب کرده است. هیات مدیره تصور می‌کند چون تفویض اختیار کرده دیگر نباید حساب پس بدهد، در حالی که به مدیرعامل مسئولیت تفویض شده که ربطی به پاسخگویی ندارد و مفهومی دیگر است. در نهایت این اعضای هیات مدیره هستند که باید به مجمع پاسخگو باشند.

ساختار ایزو

در ادامه این نشست، الهام گرامی، کارشناس دفتر مطالعات تطبیقی و مشارکت در تدوین استانداردهای بین المللی سازمان استاندارد در این نشست حضور یافته بود، با بیان اینکه بزرگ‌ترین سازمان استانداردسازی دنیا، ایزو است که در سال ۱۹۴۶ تاسیس شده است‌ و جز برق و مخابرات در همه حوزه‌ها استاندارد تعیین می‌کند، ادامه داد: این سازمان غیردولتی و مستقر در ژنو است. وظیفه آن صرفاً تدوین استاندارد است و تاکنون بیش از ۲۵ هزار استاندارد بین‌المللی در آن تدوین شده. این سازمان ۱۷۲ عضو دارد و ۸۳۹ کمیته فنی در آن فعال هستند. هدف اساسی استانداردسازی ایجاد نظم برای فعالیت‌های تکرارپذیر و بهبود عملیات تجاری و انتقال دانش فنی است و می‌خواهد زبانی واحد بین‌المللی در این حوزه ایجاد کند‌.

او شکل‌گیری استاندارد را بر مبنای ایجاد اجماع نظری جهانی بر سر یک مفهوم توصیف کرد و فواید آن را افزایش رضایت مشتری، رفع موانع تجاری، افزایش بهره‌وری و کاهش اثرات منفی بر محیط زیست خواند. گرامی ادامه داد: سازمان‌های بین‌المللی استاندارد مانند چتری هستند که سازمان‌های ریزتر را مانند چتری در ذیل فعالیت خود قرار می‌دهند‌. کشورها نیز از طریق سازمان‌های ملی استاندارد در فرایند این فعالیت شرکت می‌کنند.

او عضویت کشورها را بر سه گونه عضویت کامل دارای حق رأی، correspondent و subscriber توصیف کرد که ایران دارای عضویت کامل است و ادامه داد: در کلیت شکل‌گیری استاندارد به این شکل است‌ که‌ نخست یکی از اعضا پیشنهاد آن را باید مطرح کند و طی پروسه‌ای از یررسی، نخست در زمینه رعایت شدن شروط کلی و سپس بررسی تخصصی و تعاملی این استاندارد تدوین و تصویب می‌شود. زیبایی این کار به همین فعالیت جمعی و مشارکتی است.

گرامی درباره کمیته  ۳۰۹ نیز گفت: این کمیته یک بخش علمی تخصصی دارد که قصد آن استفاده از نظرات هرچه بیشتر، تا چند صد نفر از تمام افرادی است که می‌توانند به پیشبرد اهداف آن کمک کنند.

دست همکاری سازمان استاندارد با اتاق تهران

در ادامه پرویز درویش، معاون تدوین و ترویج سازمان ملی استاندارد با ابراز خرسندی از حضور در کمیسیون حکمرانی سازمانی گفت: قبل از شکل‌گیری کمیته ۳۰۹، یعنی قبل از دوران همه‌گیری کرونا و واگذاری تدوین استاندارد ۳۷۰۰۰ بود که دست همکاری به سمت آقای فروزان‌فرد دراز کردیم و انصافا تلاش خوبی انجام شد و نه فقط ترجمه بلکه یک کار پژوهشی و فنی انجام گرفت.

او ادامه داد: این کمیته نیز مانند دیگر کمیته‌های سیاستگذار دیگر سازمان ملی استاندارد بنا بود درون سازمان و به شکل حاکمیتی باقی بماند. این کمیته بسیار شلوغ، فعال و پرجنب و جوش است و در سطح جهانی بیش از ۷۰ کشور در آن فعالیت دارند و دبیرخانه آن میان سوئد و بریتانیا است.

درویش درباره نقش اصلی استاندارد تاکید کرد: کار ما این نیست که صرفا به تهیه سند بپردازیم، بلکه باید در بطن جامعه، دولت و بخش خصوصی به جریان بیافتد‌. مثلا درباره سوت‌زنی و استاندارد رسمی بین‌المللی آن وجود نداشت گرچه همه از آن سخن می‌گفتند. اکنون استاندارد تعارض منافع در دست تدوین است. این استانداردها بهترین تجربیات بین‌المللی است و ما هرچه مشارکت بیشتری داشته باشیم دنیا اعتبار بیشتری به ما خواهد داد. اکنون در ماه نوامبر اجلاسی در این زمینه هست که توصیه ما شرکت کمیته ۳۰۹ در این رویدادهای بین‌المللی است.

این مقام سازمان استاندارد توضیح داد: در دوره دوم بحث واگذاری این کمیته به مثلا اندیشکده‌های موجود مطرح شد اما ما نمی‌خواستیم کار صرفاً آکادمیک باشد و بحث واگذاری به بخش خصوصی به میان آمد. از همین‌رو این پیشنهاد را به جناب آقای فروزان‌فرد ارائه کردیم که با وجود مشغله زیاد خود این کار را پذیرفتند.

راه باز عضویت در کمیته 309

در ادامه حسن فروزان‌فرد نیز با بیان اینکه هدف ما در این کمیته همکاری جامع و دسترس‌پذیری عضویت برای همه افرادی است که فکر می‌کنند در این زمینه حرفی برای گفتن دارند، افزود: ما از همه ظرفیت‌های اتاق برای انجام این کار استفاده می‌کنیم و سعی ما این خواهد بود که نمونه مناسب و الگویی برای یک کمیته فنی درست-ساختار ارائه دهیم.

رئیس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران نقطه قوت اتاق را ارتباط ساختاری با تشکل‌ها توصیف کرد و  گفت: در اتاق بازرگانی ما افرادی را می‌شناسیم که حاضر هستند از مکانیزم تصویب شده در این کمیته در سازمانی شایسته به شکل عملی استفاده کنند و این دیگر ظرفیت بخش خصوصی است. در نهایت نیز از سازوکارهای بین‌المللی استفاده خواهیم کرد که سطح کار ما بین‌المللی باشد. امیدواریم با تحولات سیاسی شکل گرفته زمینه این کار فراهم‌‌تر از گذشته باشد.

فروزان‌فرد تاکید کرد: ما با همکاری دوستان اتاق در حال فراهم کردن مسیری هستیم که عضویت هر چه راحت‌تر باشد و هیچ نگرانی از این نداریم که چند هزار عضو داشته باشیم. با سامانه کنونی دیگر فرم پر کردن و دردسرهای پیشین وجود ندارد.

در ادامه این نشست نیز، ناهید مجیدی، کارشناس کمیسیون در رابطه با معرفی کمیته، ماموریت‌ها و اعضایش به ارائه گزارشی پرداخت که می‌توانید آن را دریافت و مطالعه کنید.

• دریافت فیلم نحوه عضویت در کمیته فنی 309