دیپلماسی به شیوه عربستان
عربستان و رژیم اسرائیل سال‌هاست که به صورت مخفیانه روابط خود را پیش می‌برند. اما حالا آمریکا از آن‌ها می‌خواهد این رابطه را به صورت رسمی به جهان اعلام کند، اتفاقی که می‌تواند معادلات را در خاورمیانه به هم بریزد. اما عربستان به دنبال چیست؟
یکی از ترسناک‌ترین پرسش‌ها در میان مردم خاورمیانه این است: «چرا ازدواج نمی‌کنید؟» این پرسش، سیگنالی است که قضاوت کردن در مورد فرد را نشان می‌دهد و به دنبال این پرسش، هر کسی می‌تواند نقش بازپرس و واسطه را ایفا کند: والدین، راننده تاکسی و حتی رئیس‌جمهوری آمریکا! واقعیت این است که عربستان سعودی و رژیم اسرائیل سال‌هاست به صورت مخفیانه با هم در ارتباط هستند. رابطه آن‌ها حدوداً یک دهه است که در خفا پیش می‌رود. حالا رئیس‌جمهوری آمریکا از آن‌ها می‌خواهد این رابطه را رسمی کنند تا همه از آن باخبر شوند. اما سعودی‌ها معتقدند الان موقع مناسبی برای اعلام این خبر نیست. این روزها دولتی کاملاً دست راستی در اسرائیل به قدرت رسیده و شرایط را وخیم کرده است. حتی اخیراً لیگ عربی، اسرائیل را به جرم جنگی در زمینه بمباران جنین در فلسطین متهم کرده است.
جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا تمایل دارد نقش واسطه‌ای را میان عربستان و اسرائیل ایفا کند. در واقع آمریکا می‌خواهد از مسیر توافق، به سال‌ها تنش خاتمه دهد و روابط را در فاز دوستانه رسمی قرار دهد. به همین خاطر است که اخیراً دولت بایدن به شیوه‌های مختلف این پرسش را مطرح کرده که محمد بن‌سلمان، شاهزاده سعودی‌ها با چه‌چیزی راضی می‌شود تا بالاخره رابطه را رسمی کند؟
شاهزاده پاسخی حاضر و آماده دارد. او می‌گوید به دنبال همه چیزهایی است که آمریکایی‌ها در اختیار دارند: سلاح، امنیت و برنامه هسته‌ای! او به دنبال طلا نیست، بلکه انرژی هسته‌ای می‌خواهد. به این ترتیب ظاهراً او به دنبال توافق و رابطه‌ای رسمی میان عربستان با آمریکاست و کمتر به دنبال چیزی است که آمریکا می‌خواهد.
اتفاقاتی که آمریکا به دنبال آن است، نوعی عادی‌سازی به شمار می‌آید و باید خیلی ساده باشد. اما عربستان به دنبال یک عادی‌سازی ساده و بی‌دردسر نیست. ترجیح می‌دهد به دنبال این اقدام، چیزهایی رد و بدل شود و در این زمینه منافع خود را نظر گرفته و به این راحتی هم کوتاه نمی‌آید.
پیوندهای آرام و باحوصله
رژیم اسرائیل طی ۷۲ سال گذشته توانسته با دو کشور عرب، اتحاد ایجاد کند و با آن‌ها قراردادهایی ببندد: مصر و اردن. اما در فاصله چهار ماه در سال ۲۰۲۰ توانست تعداد این کشورها را بیشتر کند. به این ترتیب چهار کشور دیگر هم به این جمع اضافه شد: بحرین، مراکش، سودان و امارات متحده عربی. توافق‌ها ظاهراً خیلی خوب پیش رفته‌اند و در اولویت آمریکا قرار داشته‌اند. اینطور که به نظر می‌رسد، دونالد ترامپ، توسعه روابط رژیم اسرائیل را جزو اولویت‌هایش قرار داده و در آن موفق هم بوده است.
همه منتظر بودند تا ببینند کشور عرب بعدی که به جمع متحدان این رژیم می‌پیوندد، کدام است. بسیاری می‌گفتند عربستان همان کشور بعدی خواهد بود. دوستی با این کشور مثل یک جایزه بزرگ برای اسرائیل خواهد بود. عربستان در حقیقت بزرگ‌ترین اقتصاد منطقه خاورمیانه به شمار می‌آید. این کشور نقشی حیاتی و مهم دارد و در نتیجه ارتباط با آَن از اهمیتی ویژه برخوردار است.
در حالی‌که همه‌چیز در مورد رابطه عربستان با اسرائیل خوب پیش می‌رفت، ناگهان ورق برگشت. قصه این بود که ناگهان بنیامین نتانیاهو دوباره در اسرائیل به قدر رسید و به عنوان نخست‌وزیر آغاز به کار کرد. شرایط عوض شد و حالا عربستان اوضاع را برای اعلام رسمی دوستی با این رژیم مناسب نمی‌بیند. البته که آن‌ها هنوز به دنبال عادی‌سازی روابط هستند و هنوز پشت پرده، رابطه در جریان است. اما رسمی کردن این رابطه، وضعیتی پیچیده پیدا کرده است.
سعودی‌ها می‌گویند تنها در صورتی رابطه با اسرائیل را رسمیت می‌بخشند که این رژیم ابتکارات صلح عرب را بپذیرد. این برنامه از سال ۲۰۰۲ مطرح شده و به ماجرای فلسطین مربوط می‌شود، مسئله‌ای که اسرائیل انعطافی در مورد آن نشان نمی‌دهد. البته این مسائل هیچ‌کدام به صورت علنی و در نشست‌های خبری مطرح نشده‌اند اما همه از آن‌ها مطلع هستند.
به هر حال، سعودی‌ها که نتوانسته‌اند اهدافشان را از طریق اسرائیل پیش ببرند، سعی دارند با درخواست‌های جدید و متفاوت از آمریکا، حداقل به سودی برسند که این توافق و اعلام رسمی دوستی را برایشان کم‌هزینه کند. آن‌ها می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که آمریکا پشتشان را خالی نمی‌کند و همیشه فضایی امن برایشان برقرار خواهد کرد. اگر آمریکا این تضمین را بدهد، آن‌وقت شاید شاهد علنی شدن مسائلی باشیم که می‌تواند شرایط را در خاورمیانه بسیار پیچیده و تامل‌برانگیز کند.
منبع: آینده نگر/ اکونومیست
نظر خود را بنویسید