رویداد «آشنایی با روش‌های تامین مالی در بورس کالای ایران» توسط کمیسیون بازار پول و سرمایه با همکاری موسسه آموزش و توسعه منابع انسانی اتاق تهران برگزار شد. در این سمینار آموزشی که با حضور فعالان اقتصادی برگزار شد، رئیس اداره توسعه ابزارهای مالی بورس کالای ایران به معرفی راه‌های تامین مالی در این بازار پرداخت.

در ابتدای این جلسه، رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران با اشاره به اینکه نیاز به ایجاد بازاری متشکل و سازمان یافته برای تقابل آزاد عرضه و تقاضا و دستیابی به آثار مثبت این مهم در اقتصاد تولید و مصرف، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تاسیس و راه‌اندازی بورس‌های کالایی را در ایران فراهم سازند، توضیح داد: با تصویب بند (ج) ماده (95) قانون برنامه سوم و بند (الف) قانون برنامه چهارم، شورای عالی بورس موظف به تشکیل و گسترش بورس‌های کالایی در ایران شد که کارکردهای مهمی از جمله تسهیل مبادلات فیزیکی کالاهای پایه، کشف منصفانه قیمت‌ها، تضمین اجرای تعهدات، انتشار اطلاعات بازار، بازاریابی از طریق شبکه کارگزاران، مدیریت ریسک نوسان قیمت، و ... دارد.

به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، فریال مستوفی افزود: بازار فیزیکی با هدف مبادله کالا و نهاده، بازار مشتقه با هدف مدیریت ریسک قیمت و بازار مالی با هدف تامین مالی سه وجه مهم بورس کالای ایران را شامل می‌شوند و در این نشست تمرکز اصلی بر روی آشنایی با روش‌های تامین مالی در بورس کالای ایران خواهد بود.

او گفت: با توجه به محدودیت‌های جدی ماه‌های اخیر در زمینه تامین مالی بنگاه‌ها و رویکرد دقیق و سخت‌گیرانه بانک مرکزی در کنترل ترازنامه بانک‌ها طی ماه‌های اخیر که باعث شده است تا بانک‌ها توان و تمایل به اعطای تسهیلات نداشته باشند و فعالان اقتصادی طی این ماه‌ها از جهت دسترسی به تسهیلات بانکی در محدودیت‌های جدی قرار گیرند، توسعه روش‌های تامین مالی در بازار سرمایه می‌تواند کمک حال فعالان اقتصادی در تامین سرمایه در گردش و نقدینگی باشد.

مستوفی با بیان اینکه قراردادهای سلف، اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی، خرید دین و اوراق مشتقه کالایی، ابزارهایی برای تامین مالی صنایع هستند، ادامه داد: لازم است فعالان اقتصادی و ذینفعان مختلف آشنایی بیشتری با این روش‌ها داشته باشند.

 او گفت: در تلاش هستیم از طریق برگزاری این نشست‌های آموزشی، چگونگی عملیاتی شدن این ابزارها برای تامین مالی فعالان اقتصادی را در دستورکار داشته باشیم. به این ترتیب با توجه به رویکرد عملیاتی این کمیسیون نسبت به برنامه‌های آموزشی، بعد از برگزاری سمینار و در صورت اعلام تمایل هر یک از اعضا، زمینه بهره‌مندی بنگاه‌های علاقمند از خدمات تامین مالی در بورس کالای ایران فراهم خواهد آمد.

بخش صنعت و معدن بیشترین تامین‌کننده مالی در بورس کالا

در ادامه این رویداد آموزشی، رئیس اداره توسعه ابزارهای مالی بورس کالای ایران با ارائه گزارشی، مختصات بورس کالای ایران و روش‌های تامین مالی در آن را تبیین کرد.

محمد حقانی‌نسب در ابتدا درباره جایگاه بورس کالای ایران در بازار سرمایه توضیح داد و گفت: در ساختار بازار سرمایه، شورای عالی بورس و اوراق بهادار در راس قرار دارد و پس از آن، سازمان بورس و اوراق بهادار نقش ناظر بازار سرمایه را ایفا می‌کند. ذیل این مجموعه‌ها نیز بورس‌های فعال به عنوان نهادهای مجری، شامل فرابورس ایران، بورس اوراق بهادار تهران، بورس کالای ایران و بورس انرژی قرار گرفته‌اند.

او با بیان اینکه «شرکت بورس کالای ایران در سال 1386 تاسیس شده و در سال‌های بعد، معاملات قراردادهای آتی، انتشار نخستین اوراق سلف موازی استاندارد، معاملات گواهی سپرده کالایی و دیگر ابزارهای تامین مالی راه‌اندازی شده است» ادامه داد: بورس کالای ایران شامل سه بازار از جمله بازار فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی است. هدف اصلی بازار فیزیکی، مبادله کالا بوده و این امر از طریق قراردادهای نقد، نسیه، سلف و قرارداد کشف پریمیوم محقق ‌می‌شود.

حقانی‌نسب در ادامه توضیح داد که از طریق بازار مشتقه، مدیریت ریسک قیمت دنبال می‌شود و ابزارهای مورد در استفاده در آن قراردادهای آتی و قرارداد اختیار معامله است. همچنین در بازار مالی نیز سلف موازی استاندارد، اوراق خرید دین، گواهی سپرده کالایی و صندوق‌های کالایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و هدف اصلی آن تامین مالی است.

او سپس به محصولات مورد معامله در بورس کالای ایران اشاره کرد و گفت: ارزش کل معاملات در بورس کالای ایران از پنج هزار و 900 میلیارد تومان در سال 1386 به 665  هزار میلیارد تومان در سال 1400 رسیده است و بازار فیزیکی با 94.8 درصد بیشترین سهم معاملات را در میان سایر بازارهای بورس کالا به خود اختصاص داده است. همچنین بیشترین سهم گروه‌های کالایی از ارزش کل معاملات، متعلق به معاملات صنعتی و معدنی با سهم 58.6 درصد است.

او در ادامه به موضوع روش‌های تامین مالی پرداخت و گفت: تصور کنید، شرکت الف برای تولید 10 هزار تن شمش فولادی به 80 میلیارد تومان منابع مالی یا سرمایه در گردش نیاز دارد که می‌تواند از طریق بازار سرمایه یا شبکه بانکی این منابع را تأمین کند. این شرکت برای تامین مالی از شبکه بانکی باید اقدام به دریافت تسهیلات کند. اما روش‌های تامین مالی از بازار سرمایه آن است که یا از طریق عقد قرارداد سلف، کالای خود در بازار فیزیکی بورس کالا پیش‌فروش کرده و در روشی دیگر می‌تواند اقدام به انتشار اوراق سلف استاندارد در بورس کالا کند.

او با مقایسه شیوه‌های تامین مالی از بازار سرمایه و شبکه بانکی گفت: تأمین سرمایه ثابت و در گردش برای تولید، امکان مشارکت مستقیم و غیرمستقیم صاحب پس‌انداز در سرمایه‌گذاری، نقدشوندگی بالا، عدم تورم‌زایی و هدایت کارآتر پس‌اندازهای کوچک جامعه به سمت تولید از جمله مزایای تامین مالی از بازار سرمایه است. همچنین تأمین سرمایه ثابت و در گردش برای تولید و مشارکت غیرمستقیم صاحب پس‌انداز در سرمایه‌گذاری جزو مزیت‌های تامین مالی از شبکه بانکی محسوب می‌شود. اما در مقابل پذیرش اوراق توسط هیئت پذیرش و لزوم تودیع وثایق و تضامین به عنوان محدودیت‌های بازار سرمایه در تامین مالی مطرح می‌شود و محدودیت شبکه بانکی در اعطای تسهیلات بیشتر در تودیع وثایق و تضامین، نرخ بهره بالا، فشار بر پایه پولی و لزوم تأیید، اعمال نظر در طرح‌های تأمین مالی ظاهر می‌شود.

حقانی‌نسب در ادامه روش‌های تامین مالی از طریق معاملات سلف، اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی، صندوق‌های کالایی و اوراق خرید دین را تشریح کرد.

(فایل گزارش روش‌های تامین مالی از بورس کالای ایران را از اینجا دریافت و مطالعه کنید.)