روز 29 دی ماه در تقویم شمسی با عنوان روز ملی هوای پاک نام‌گذاری شده است. به طور کلی در دنیا، به منظور جلب توجه مردم به مسائل زیست محیطی و تامین زندگی سالم در راستای نیل به اهداف توسعه پایدار، روزهای نمادین خاصی مرتبط با حفظ محیط زیست تعیین شده است که از جمله آنها روز جهانی محیط زیست، روز هوای پاک، روز زمین پاک و روز بدون خودرو است. برای جلب توجه مردم به ضرورت تلاش برای داشتن هوای پاک و تنویر افکار عمومی، اقدامات مختلفی در کشورها جهان در این روز انجام می‌پذیرد، مانند توصیه به استفاده از دوچرخه یا وسایل حمل‌ونقل عمومی به‌جای خودروی شخصی.

در کشور ما نیز شکل‌گیری بحران آلودگی هوا در تهران و چند کلانشهر صنعتی دیگر شامل تبریز، مشهد، اراک، اصفهان، شیراز و اهواز، مسئولان ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا را بر آن داشت تا به منظور ایجاد حساسیت در میان اقشار مختلف جامعه از سال 1374 روز 29 دی ماه را به نام روز ملی هوای پاک ثبت کنند. کنایه‌آمیز اینکه این روز ملی در آلوده‌ترین فصل و معمولا ماه سال قرار گرفته و عمدتا سطح آلودگی هوا در ماه‌های سرد سال چنان بالاست که تنفس آن برای اغلب گروه‌ها ناسالم است، همان طور که در چند ماه اخیر شاهد آن بوده‌ایم.

نکته حائز اهمیت اینکه به رغم تاکید قانونی تحت عنوان قانون هوای پاک، وضعیت آلودگی هوا در کلانشهرها، سال به سال وخامت بیشتری پیدا می‌کند. در شرایطی که طبق گزارش‌های رسمی تعداد قربانیان آلودگی هوا در کشور، سالانه به حدود 20 هزار نفر می‌رسد، پرسش قابل تامل این است که این وضعیت تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟ به بیان دیگر، مسئولان چه زمان دست از احاله مسئولیت‌های خویش به بهانه نبود منابع مالی برداشته و برای کاهش آلودگی هوا تدبیر مناسبی، به جز تعطیلی مدارس و صنایع و ادارات، خواهند اندیشید.

اقتصادهای توسعه‌یافته و در حال توسعه تلاش کرده‌اند این مساله را از طریق ابزارهایی چون مالیات سبز تا حدودی کنترل کنند. این نوع مالیات، یکی از مولفه‌های ایجاد اقتصاد سبز است. اقتصاد سبز یعنی اقتصادی که بدون وارد کردن آسیب و خسارت به محیط زیست فعالیت کند و به همین سبب از شرکت‌های دارای آلایندگی عوارضی اخذ می‌شود که باید در زمینه جبران آلایندگی ناشی از فعالیت اقتصادی و حذف آنها مصرف شود. اگرچه، در برخی کشورها ممکن است این نگرانی یبن فعالان اقتصادی و شهروندان وجود داشته باشد که مالیات سبز اخذ شده از شرکت‌ها، مانند سایر درآمدهای مالیاتی صرف هزینه‌های جاری شود.

 آلاینده‌ها به هرگونه ماده مضر اعم از گازها، بخارات، دود، گرد و غبار، مواد شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیک گفته می‌شود که پس از ورود به محیط زیست اعم از آب و خاک و غیره، باعث از بین رفتن آن یا تغییر کیفیت می‌شود. بدین ترتیب‌ این منابع از حالت سالم به ناسالم تغییر پیدا می‌کنند و برای کشاورزی، مصارف شهری، قابل استفاده نخواهد بود. برخی شرکت‌ها مانند پالایشگاه‌ها یا شرکت‌هایی که فاضلاب و پساب تولیدی آنها حاوی مواد شیمیایی و صنعتی است در زمره این صنایع قرار گرفته و باید مشمول پرداخت این نوع مالیات شوند.

مالیات سبز در بهترین حالت یک درصد از نرخ فروش و درآمد ناشی از تولید پس از کسر کامل هزینه‌ها را شامل می‌شود و قوانین موجود در ایران، کارخانجاتی مانند تولید لاستیک، پلاستیک، محصولات پلاستیک مصرفی و این قبیل شرکت‌ها را موظف کرده است در صورت تولید محصولات با درجه آلایندگی بالا، 10 درصد مالیات سبز بپردازند و اگر درجه آلایندگی محصولاتشان بالا نباشد، این رقم 5 درصد خواهد شد.

به نظر می‌رسد با توجه به شرایط بحرانی آلودگی هوا، توسعه منطقی مالیات‌های سبز و تخصیص کامل همه درآمد حاصل از آن به حفاظت از محیط زیست، بخشی از هزینه‌های مورد نیاز برای کنترل و کاهش آلودگی هوا فراهم می‌شود.