ریشی سوناک، سیاست‌مدار بریتانیاییِ هندی‌تباری است که از اکتبر 2022 به مقام نخست‌وزیری بریتانیا و رهبری حزب محافظه‌کار رسید. پیروزی سوناک در این انتخابات در امتداد دهه‌ای از موفقیت‌های سیاسی او قرار گرفته‌است. سوناک از سال 2015 عضو پارلمان بریتانیا بود در بین سال‌های 2019 و 2020 به مقام دبیر ارشد وزارت‌خزانه‌داری رسید. دبیر ارشد خزانه‌داری بریتانیا دومین جایگاه این وزارت‌خانه به حساب می‌آید و به لحاظ سازمانی پایین‌تر از رییس خزانه‌داری قرار می‌گیرد. ریاست بر خزانه‌داری بریتانیا مقصد بعدی سوناک بود؛ جایی که او از سال 2020 تا 2022 مقدمات جهش به سوی بالاترین مقام سیاسی بریتانیا را تدارک می‌دید.

*آقای خزانه‌دار

اولین تدوین بودجه توسط سوناک در ماه مارس 2020 صورت گرفت. او در این بودجه 30 میلیارد پوند مخارج اضافی برای دولت بریتانیا در نظر گرفته‌بود که 12 میلیارد پوند آن به منظور مقابله با آثار اقتصادی همه‌گیری کووید-19 تخصیص پیدا کرده‌بود. البته بسیاری از منتقدان سوناک به ویژه از سوی حزب لیبرال دموکرات بر این باور بودند که بسیاری از کارگرانی که کار خود را از دست داده‌اند، واجد شرایط وزارت خزانه‌داری برای دریافت بسته‌های حمایتی نیستند و به نوعی از شکل صورت‌بندی حمایت دولت انتقاد کرده‌بودند.

یکی دیگر از مهم‌ترین برنامه‌های سوناک در همین سال‌ ارائه طرحی برای حفظ مشاغل بود. این طرح در هیچ‌یک از دولت‌های بریتانیا بی‌سابقه به حساب می‌آمد. سوناک 330 میلیارد پوند را با چنین هدفی و به منظور حمایتی اضطراری از کسب‌وکارها مطرح کرد. به طور کل قرار بود هر کارفرما 80 درصد از کل هزینه دستمزد نیروی کار خود را تا سقف 2500 پوند به ازای هر نفر در هر ماه، از این محل تامین کند. تخمین‌ها نشان می‌دادند که چنین برنامه‌ای به طور تقریبی 14 میلیارد پوند در ماه هزینه برمی‌دارد.

طرح حفظ مشاغل از ابتدای مارس 2020 به مدت 3 ماه آغاز شد و بعدها توسط خود سوناک تا انتهای ماه ژوئن تمدید شد. البته این تمدید ادامه پیدا کرد و تا پایان اکتبر 2020 را هم در برگرفت. ترس دولتمردان بریتانیا ایجاد نرخی از ورشکستگی کسب‌وکارها و بیکاری بود که از دهه 1930 میلادی تا امروز سابقه نداشت. با این‌حال، بیماری کووید عقب نرفت و در پایان ماه اکتبر، موج دوم تعطیلی‌ها صورت گرفت و همین مسئله باعث شد این طرح باز هم با تمدیدهایی متوالی روبه‌رو شود.

*محافظه‌کار عمل‌گرا

یکی از جالب‌ترین مواضع سوناک، مخالفت او با فرایند شکست هیدرولیکی است. به طور کل طی همین مدت کوتاه از نخست‌وزیری سوناک، او به شدت تحت فشار از سوی فعالان محیط زیست است و نسبت به این فشارها واکنش نشان می‌دهد. سوناک در اکتبر 2022 اعلام کرد که به کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در مصر نخواهد رفت تا بتواند بیشتر روی مسائل اضطراری داخلی تمرکز کند. با این‌حال، فشار بسیاری از اعضای پارلمان و فعالان محیط زیست به شکلی بود که در نهایت سوناک اعلام کرد به این کنفرانس خواهد رفت.

سوناک به لحاظ دید اقتصادی خود را یک محافظه‌کار میانه‌رو می‌نامد که بیشتر با روحیه‌ای عمل‌گرایانه سعی در حل مسائل پیش رویش دارد. او که مخالف سیاست‌های مالی لیز تراس، نخست‌وزیر پیش از خود و هم حزبی‌اش، است، گرچه خود را یکی از پیروان اقتصاد تاچری می‌داند، به لحاظ اقتصادی کمتر از تراس یک فرد لیبرتارین به حساب می‌آید.

از دید سوناک بزرگ‌ترین تهدید بلندمدت برای بریتانیا، چین است. رویکرد خصمانه سوناک نسبت به چین جنبه‌های مختلفی دارد. او از یک سو منتقد کنش‌های دولت چین نسبت به شهروندان خود و هنگ‌کنگ به لحاظ حقوق بشری است و از سوی دیگر این کشور را به دفاع از ولادیمیر پوتین محکوم می‌کند. با این‌حال شاید نظام‌مندترین مشکل سوناک با چین، مسئله اقتصادی است. به نظر سوناک، چین با سرکوب کردن نرخ ارز خود، اقتصاد جهانی را به نفع خود سازمان‌دهی کرده‌است و از سوی دیگر این کشور را به سرقت فناوری از بریتانیا متهم کرد. البته علیرغم تمام این مواضع تند سوناک نسبت به کشورهایی چون چین و روسیه، او یکی از مخالفان مداخله نظامی بریتانیا در اوکراین است.

یکی از عجیب‌ترین شکاف‌های سوناک نسبت به بسیاری از رهبران محافظه‌کار جهان غرب، به ویژه جورجا ملونی که هم‌زمان با او در ایتالیا به قدرت رسید، موضع او نسبت به مسائل مختلف مربوط به جنسیت در بریتانیا است. از نظر او تمام گروه‌های جنسیتی باید در بریتانیا احساس امنیت کنند. با این‌حال از نظر او در مورد مسائلی چون ورزش‌های رقابتی، باید از علم زیست‌شناسی طبعیت کرد.

معمولا نمی‌توان از مسائل سیاسی روز جهان غرب صحبت کرد و حرفی از مهاجرت نزد. سوناک خود را متعهد به کاهش مهاجرت خالص به بریتانیا کرده‌است. راه اصلی رسیدن به این منظور بازسازی تعریف پناه‌جو است. به نظر سوناک در حال حاضر تعریف درستی از پناه‌جو در بریتانیا وجود ندارد و جدای از تغییر این تعریف، حتما باید اقدامات لازم برای جلوگیری از ماندن افرادی طراحی شود، که به صورت غیرقانونی وارد بریتانیا شده‌اند.

*داماد ثروتمند

شاید صحبت کردن از زندگی شخصی سیاست‌مداران جهان در نگاه اول مناسب یک بحث تخصصی نباشد. با این‌حال، زندگی شخصی ریشی سوناک ویژگی خاصی دارد که تقریبا همواره او را در معرض توجه همه نگه داشته‌است.

والدین سوناک تباری هندی دارند، اما متولد آفریقای جنوبی هستند. خود ریشی سوناک در سال 1980 میلادی در ساوث‌همپتون بریتانیا به دنیا آمده‌است. او نهایتا در 21 سالگی به عنوان دانشجوی ممتاز از دانشکده فلسفه، علوم سیاسی و اقتصاد کالج لینکلن آکسفورد فارغ‌التحصیل شد. پس از آن به دانشگاه استنفورد آمریکا رفت تا در رشته MBA تحصیل خود را ادامه دهد.

در دانشگاه استنفورد بود که با آکشاتا مورتی آشنا شد و در سال 2009 با او ازدواج کرد. آکشاتا، دختر نارایانا مورتی، بنیان‌گذار شرکت فناوری اینفوسیس و یکی از مشهورترین میلیاردرهای هند است. سوناک پیش از این‌که به عضویت پارلمان بریتانیا درآید، همراه همسر خود قصر کربی سیگستون را به قیمت 1.5 میلیون پوند خریداری کردند. این قصر که عمری تقریبا 200 ساله دارد، جزو میراث فرهنگی و باستانی بریتانیا به‌حساب می‌آید.

گرچه رسانه‌های رسمی ثروت این زوج را تقریبا 750 میلیون پوند اعلام کرده‌اند، میزان دارایی آن‌ها در سال 2020 برای سوناک دردسرساز شد. طبق گزارشی از گاردین در سال 2020، این زوج بخش عمده‌ای از دارایی‌های خود را در اعلام دارایی‌های رسمی وزرا، پوشانده‌بودند. در این گزارش آمده‌است که تقریبا 1.7 میلیارد پوند از سهام شرکت اینفوسیس هند مربوط به این زوج است. از آن‌جایی که وزرا باید هرگونه منافع و ثروتی را اعلام کنند که «مرتبط» با مسئولیت‌هایشان است، این مسئله برای سوناک دردسرساز شد. دلیل قرارگرفتن چنین قانونی که از جنس قانون تعارض منافع است، هیچ وزیری نباید شکلی از دارایی داشته باشد که نفع او را به شکل بالقوه در تعارض با منافع عموم مردم قرار دهد.

البته در همان زمان تحقیقات گسترده‌ای صورت گرفت و در نهایت مجلس بریتانیا به این نتیجه رسید که سوناک هیچ قانونی را زیر پا نگذاشته است. مسئله جالب دیگر در سال 2022 اتفاق افتاد. همسر سوناک در این سال توانست شکلی از وضعیت اقامت را برای خود تهیه کند که او را از پرداخت مالیات درآمدهای خارج از خاک بریتانیا، به دولت این کشور معاف می‌کرد. این اقدام برای خانواده سوناک تقریبا 30 هزار پوند هزینه داشت، اما آن‌ها تقریبا 20 میلیون پوند مالیات کمتری پرداخت کردند. البته در نهایت همسر سوناک اعلام کرد که مالیات درآمدهای بین‌المللی خود را پرداخت خواهد کرد.

نکته جالب دیگر این است که سوناک طی سال‌های اخیر اقامت دائم آمریکا یا همان گرین‌ کارت، را هم داشته است. این مسئله باعث می‌شود که او مجبور به پرداخت مالیات به دولت آمریکا هم باشد. البته باز هم تحقیقات نشان دادند که سوناک و همسرش هیچ‌گونه قوانین مربوط به دوران وزارت را زیر پا نگذاشته‌اند.

*سخت‌کوش

با تمام وجود

2020

این کتاب که به قلم مایکل اشکرافت منتشر شد، همانند عنوان فرعی‌ خود، به موضوع «اوج‌گیری ریشی سوناک» می‌پردازد. در میانه سال 2019، سوناک یک مدیر نسبتا ناشناخته در یک وزارت‌خانه بود و هفت ماه بعد، در حالی که تنها 39 سال سن داشت، به بالاترین سطح همان وزارت‌خانه رسید. سوناک در آغاز کار خود مجبور بود با بزرگ‌ترین بحران اقتصادی تاریخ معاصر بریتانیا دست و پنجه نرم کند. اشکرافت در این کتاب زندگینامه سوناک را با یک هدف تعریف می‌کند: جوانی که با غلبه بر مشکلات مختلف در جامعه‌ای که او را به چشم یک مهاجر می‌دید، توانست پله‌های پیشرفت را یکی پس از دیگری طی کند. قطعا این مسئله که یک سیاست‌مدار بتواند این دوران توفانی کرونا را با سطحی از موفقیت به پایان برساند که در ادامه به کرسی‌هایی بالاتر برسد، اتفاقی کم‌یاب است و منجر به تاریخی شدن نام آن سیاست‌مدار خواهد شد.