اعضای کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران در بیست‌وپنجمین گردهمایی خود، ضمن بازدید از واحد خدمات پس از فروش مجموعه صنعتی گلدیران، فرصت‌های حضور در بازار کشورهای اوراسیا و آخرین تحولات موافقت‌نامه ترجیحی و تجارت آزاد با این اتحادیه را مورد بررسی قرار دادند.

در ابتدای این جلسه، علی نقیب، رئیس این کمیسیون، توضیح داد که کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران بازدیدهای ماهانه از مجموعه‌های صنعتی را در برنامه کاری خود قرار داده و هدف از چنین اقدامی آن است که فعالان اقتصادی با ظرفیت‌های صنعتی کشور آشنا شوند.

در ادامه این جلسه، حسین تنهایی، قائم مقام شرکت گلدیران با اشاره به دستاوردهای این شرکت در حوزه تولید لوازم خانگی گفت: به‌رغم تشدید تحریم‌ها تولید در این مجموعه رشد پیدا کرده و علاوه بر تنوع‌بخشی به محصولات، کیفیت نیز ارتقا یافته است. البته این تنها دستاورد مجموعه صنعتی گلدیران نبوده و همزمان با رشد تولید، خدمات پس از فروش نیز توسعه پیدا کرده است.

بازار اوراسیا چه ظرفیت‌هایی دارد؟

پس از ارائه این توضیحات، مشاور امور بین‌الملل سازمان توسعه تجارت و مذاکره‌کننده توافق ایران و اوراسیا، به تشریح پتانسیل‌های این توافق‌نامه و روند دستیابی به تجارت آزاد با این اتحادیه پرداخت.

به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، میرهادی سیدی با اشاره به اینکه نزدیک به چهار سال است که با اتحادیه اقتصادی اوراسیا مذاکره می‌کند، افزود: این اتحادیه متشکل از پنج کشور در سال 2015 شکل نهایی به خود گرفت و یک سال بعد از آن یعنی در زمانی وزارت آقای نعمت‌زاده، مذاکره برای الحاق ایران به این اتحادیه آغاز شد. حدود دو سال و نیم بعد از آغاز مذاکرات، یک موافقت‌نامه ترجیحی با این اتحادیه منعقد شد که به موجب آن 400 قلم کالا از هر دو طرف برای اعمال تعرفه ترجیحی مورد پذیرش قرار گرفت.

او با بیان اینکه این موافقت‌نامه از سال 1398 اجرایی شده است، ادامه داد: در مرحله بعد تلاش کردیم که سطح این موافقت‌نامه را از تجارت ترجیحی به تجارت آزاد ارتقا دهیم که به موجب آن، حدود 80 درصد از کدهای تعرفه به تدریج صفر خواهد شد. مذاکرات این بخش نیز حدود یک سال و نیم به طول انجامید و در هفته آینده، آخرین دور مذاکرات برگزار می‌شود و پس از آن، متن موافقت‌نامه برای امضای مقامات آماده خواهد شد.

سیدی گفت که در سال نخست اجرای توافق‌نامه ترجیحی اوراسیا، صادرات اقلامی که در این آن گنجانده شده بود، 82 درصد رشد پیدا کرد. البته در سال‌های بعد این رشد کاهش یافت اما به کمتر از 40 درصد نرسید. در عین حال، صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا پیش از اجرای توافق‌نامه 2.5 میلیارد دلار بود که اکنون به 5 میلیارد دلار افزایش یافته است. این نویدی است که ما با بازار بزرگی مواجهیم که تجارت با آن به کاهش موانع تجاری حساس است.

مشاور امور بین‌الملل سازمان توسعه تجارت، حضور در این بازار را به مسابقه دو امدادی تشبیه کرد و گفت: دنیا در طول سه دهه گذشته دچار تحولات بسیاری شده و کشور ما به لحاظ سیستماتیک از این تحولات محروم بوده است. یکی از مهمترین تحولات، روی آوردن کشورها به توافق‌های تجاری است؛ چنانکه در سال 1995 حدود 70 الی 80 توافق‌نامه تجاری در جهان منعقد شده بود و اکنون تعداد این پیمان‌های تجاری بیش از 600 مورد است.

 او در بخش دیگری از سخنانش افزود: اتفاقاتی که در ساحت صنعتی رخ داده، کشورها را بیش از پیش به یکدیگر محتاج کرده است؛ به طوری که دیگر غیرممکن است که کشوری درهایش را ببندد و بتواند تولیداتی در کلاس جهانی ارائه کند. در واقع اگر رابطه کشورها رابطه سهلی نباشد، رقابت سنگین جهانی را باخته‌اند. یکی از ابزارهای تسهیل تجارت، انعقاد همین پیمان‌های تجاری است. این توافق‌نامه‌ها تعرفه را کاهش داده و مقررات در حوزه استانداردها و تشریفات گمرکی را تسهیل می‌کند.

سیدی با اشاره به اینکه ترکیه با 22 کشور موافقت‌نامه تجارت آزاد داشته و از منافع این پیمان‌ها بهره می‌برد، ادامه داد: اگر ایران نتوانسته به چنین موقعیتی دست پیدا کند، ‌به دلیل روابط پرهزینه است. در عین حال ایران عضو سازمان جهانی تجارت نیست که بتواند از امکانات عضویت در چنین نهادی استفاده کند. در این وضعیت، بسیار حائز اهمیت است که بتوانیم یک موافقت‌نامه تجارت آزاد با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا منعقد کنیم که در مجموع حدود 180 میلیون نفر جمعیت در‌ آن‌ ساکن هستند. نکته حائز اهمیت اینکه، این اتحادیه موافقت‌نامه تجارت ترجیحی با دیگر کشورها نداشته و اگر تعرفه واردات کالاهای ایرانی در این کشورها صفر شود، رقبای ما با تعرفه صفر وارد این کشور نمی‌شوند.

او گفت: این بازار ترکیبی از بازارهای مدرن و سنتی است که اگر صنعتی قادر به ارائه کالایی رقابت‌پذیر است باید خود را برای حضور در این بازار آماده کند. برای مثال، یکی از شرکت‌های مطرح حوزه لبنیات، حدود 4 میلیارد دلار برای تحقیقات بازار در روسیه هزینه کرد و این تحقیقات حدود 2.5 به طول انجامید اما به محض ورود به بازار روسیه توانست، ظرف یک سال، سهم بازار یک شرکت آلمانی را هم تصاحب کند.

سیدی با بیان اینکه صادرات به تعرفه پایین حساس است، ادامه داد: وزن صادرات سیب به روسیه پیش از اجرای توافق‌نامه 40 هزار تن بود که این رقم اکنون به 220 هزار تن رسیده است. تعرفه صفر در بیش از 7500 قلم، بستر توسعه تجارت را فراهم می‌کند.

او افزود: ترکیه 22 موافقت‌نامه تجارت آزاد منعقد کرده به این معناست که 22 کشور حاضر شده‌اند، تجارت خود را با این کشور تا این حد گسترش دهند. این امکان در حال حاضر برای ایران میسر نیست. مقدور ما این است که با این اتحادیه پرظرفیت که دارای قرابت‌های فرهنگی و سیاسی با ایران است، ارتباطات خود را گسترش دهیم. البته تفاوت ما با ترکیه این است که برای حمایت از تولید داخل، واردات برخی اقلام را ممنوع کرده‌ایم اما ترکیه، با 22 کشور موافقت‌نامه تجارت آزاد منعقد کرده است.

سیدی به واردات روسیه در حوزه‌های تجهیزات کشاورزی، تجهیزات ساختمانی و اقلام مصرفی چون کیف و کفش و سهم ایران از این واردات اشاره کرد و گفت: نباید از این بازارها غافل شویم و ضرورت دارد که فعالان اقتصادی شانس خود را برای حضور در این بازار مورد ارزیابی عالمانه قرار دهند.

او درباره دشواری‌های اقناع دستگاه‌های دولتی داخلی برای اقتضائات موافقت‌نامه تجارت ترجیحی و آزاد سخن گفت و به ضعف کشور در حوزه دانش حقوقی در مفاهیم تجاری اشاره کرد. سیدی تاکید کرد: توسعه تجارت با اتحادیه اوراسیا، مانند فشردن یک دکمه نیست که به سرعت اتفاق بیفتد بلکه فعالان بخش خصوصی باید در این زمینه تلاش کنند و ممارست به خرج دهند.

بخش خصوصی صدایی ندارد

در ادامه این جلسه، سایر حاضران نیز به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند؛ فریال مستوفی، رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران، با بیان اینکه انعقاد تفاهم‌نامه تجاری میان کشورها امری پسندیده است، ادامه داد: اگر تعداد پیمان‌های تجاری ایران چشمگیر نیست و موارد موجود نیز به خوبی اجرایی نمی‌شود، به این دلیل است که رابطه سهل و آسانی با دیگر کشورها دارد.

او ضعف زیرساخت‌ها در کشور را چالش دیگری در مسیر توسعه تجارت برشمرد و گفت: بخش خصوصی در کشور ما صدایی ندارد. در حالی که دولتمردان باید بپذیرند که این بخش خصوصی است که می‌تواند به اقتصاد رونق ببخشد.

محمد مهدی فنایی، عضو کمیسیون صنعت اتاق تهران، دلیل عدم رشد کشور را ضعف تعامل با دنیا عنوان کرد و گفت: گام نخست رشد هر مجموعه‌ای، تعامل با خود و حتی تعامل با رقباست.

ضرورت شکل‌گیری شرکت‌های مدیریت صادرات

در ادامه این جلسه، رئیس کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار و رفع موانع تولید اتاق بازرگانی تهران به دستاوردهای حضور شرکت‌های قطعه‌سازی در نمایشگاه مسکو اشاره کرد و گفت: بزرگ‌ترین غرفه در این نمایشگاه متعلق به ایران بود و شرکت‌های حاضر در این نمایشگاه توانستند تفاهم‌نامه‌هایی به ارزش 700 میلیون دلار برای قطعات و 300 میلیون دلار برای خودرو امضا کنند.

محمدرضا نجفی‌منش در ادامه گفت: واردات روسیه بیش از 250 میلیارد دلار برآورد می‌شود که در گذشته 50 درصد آن از اروپا تامین می‌شد که اکنون به دلیل تحریم‌ها سهم اروپا از واردات روسیه کاهش یافته است. بنابراین اکنون فرصت خوبی برای ایران مهیاست. تکمیل راه‌آهن رشت – انزلی و راه‌اندازی شرکت‌های صادرات محور برای ساماندهی صادرات به اتحادیه اوراسیا از اقدامات ضروری است.

بابک ولی‌زاده، مشاور کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران از زمان احتمالی اجرای موافقت‌نامه تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا پرسید و درخواست کرد که فهرستی از مزیت‌های همکاری با روسیه ارائه شود.

در ادامه این جلسه، سیدی، با اشاره به اینکه برقراری رابطه سهل و آسان با کشورها باید فراتر از برجام مورد پیگیری قرار گیرد، ادامه داد: معمولا زیرساخت‌های تجاری شانه به شانه تجارت و فعالیت‌های بازرگانی توسعه پیدا می‌کند. او همچنین گفت که مبادلات مالی از طریق میربیزینس بانک روسیه قابل انجام است اما امکان گشایش ال‌سی وجود ندارد.

الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت چگونه با بن‌بست مواجه شد؟

سیدی در پاسخ به پرسشی درباره الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت گفت: در سال 1395، پس از اجرایی شدن برجام، به موجب یکی از بندهای این تفاهم‌نامه که به عادی‌سازی روابط تجاری با ایران اشاره داشت، مذاکرات با سازمان جهانی تجارت را برای عضویت ایران آغاز کردیم. در آن زمان شش کشور عربی عضو سازمان جهانی تجارت شامل کویت، قطر، بحرین، امارات، اردن و یمن به تبعیت از عربستان به اجماع نپیوستند. رویه چنین است که همه کشورهای عضو باید به اجماع برسند که مذاکرات برای عضویت کشوری آغاز شود. اما این اجماع حاصل نشده و متعاقب آن، امکان آغاز مذاکرات نیز فراهم نشد. در‌ آن زمان، 60 کشور با احتساب اتحادیه اروپا از الحاق ایران حمایت کردند و البته آمریکا هم هیچ مخالفتی برای عضویت ایران نشان نداد. برداشت ما این بود که عربستان به دلیل مساله حمله به سفارت خود در ایران از شکل‌گیری این اجماع ممانعت کرد.

او درباره زمان اجرای موافقت‌نامه تجارت آزاد با اوراسیا نیز توضیح داد: اقدامات مقدماتی برای حضور در بازارهای اتحادیه اوراسیا اگر از امروز آغاز شود، ممکن است دو سال بعد به نتیجه برسد. بنابراین، شرکت‌ها نباید زمان را از دست بدهند و از هم اکنون برای یافتن شرکا و حضور در نمایشگاه‌ها اقدام کنند. اما چنانچه متن توافق‌نامه به زودی امضا شود، اجرای آن حدود یک سال‌‌ونیم زمان خواهد برد. او در ادامه از ضرورت آموزش فعالان اقتصادی در رابطه با مراوده با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا سخن گفت و مقرر شد که دوره‌های آموزشی با همکاری اتاق تهران برگزار شود.

در ادامه، اعضای کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران از مجموعه خدمات مشتریان گلدیران بازدید کردند.