این روزها بانک‌های مرکزی در کشورهای توسعه‌یافته جهان با بدترین تورم جهانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. چنین تورمی در این کشورها، مدت‌هاست که سابقه نداشته‌است. حالا تمام سیاست‌های پولی که در گذشته انبساطی بوده به سمت انقباضی شدن حرکت می‌کند. در واقع روند در حال معکوس شدن است. فدرال رزرو یا همان بانک مرکزی آمریکا اخیرا نرخ بهره را نیم درصد افزایش داده‌است. به‌علاوه سیاست‌های جدیدی داشته که نسبت به گذشته تغییرات محسوسی را در روند این نهاد مالی نشان می‌دهد.

بانک مرکزی استرالیا تا همین چند وقت اخیرا، پیش‌بینی می‌کرد نرخ بهره خود را تا سال ۲۰۲۴ نزدیک به صفر نگه دارد. اما حالا ناگهان، همه سرمایه‌گذاران را غافلگیر کرده و نرخ بهره را افزایش داده‌است. بانک مرکزی انگلستان هم از سال ۲۰۰۹ تا کنون نرخ بهره خود را افزایش نداده اما حالا تصمیم گرفته برای مقابله با نرخ تورم، سیاست خود را تغییر دهد.

تصمیم بانک‌های مرکزی در سرتاسر جهان، روی وضعیت بازارهای مالی اثر می‌گذارد. برای مثال، بلافاصله پس از افزایش نرخ بهره از سوی فدرال رزرو، ارزش سهام در بازار افزایش پیدا کرد. دلیلش این بود که اهالی بازار و سرمایه‌گذاران تصور می‌کردند سیاست‌های از این انقباضی‌تر نخواهد شد. اما حالا دوباره بازار سعی دارد خودش را با وضعیت جدید مطابقت دهد. به همین خاطر ارزش سهام دوباره روندی نزولی را در پیش گرفته‌است. ارزش کلی سهام در بازار سرمایه آمریکا در سال ۲۰۲۲ با کاهش ۱۱ درصدی مواجه شده و دلیل اصلی آن، همین تصمیم‌های فدرال رزرو است. البته سرمایه‌گذاران پیش‌بینی کرده‌اند که فدرال رزرو، نرخ بهره را بیش از این‌ها افزایش خواهد داد.

*رشد شاخص دلار

یکی از عواقب سیاست‌های انقباضی برای بازارهای مالی این است که روی ارزش ارزهای اثر می‌گذارد. برای مثال، شاخص دلار در سبد ارزها طی یک سال گذشته افزایش ارزش ۷ درصدی را تجربه کرده‌است. هرچند عمده این ارزش، از کاهش ارزش یورو به دست می‌آید. در واقع ارزش دلار نسبت به ارزش چند ارز مهم از جمله ین، پوند، یورو و یوآن تعیین می‌شود. اما در این میان، یورو از همه مهم‌تر است و از آن‌جا که یورو این روزها با کاهش ارزش شدیدی روبه‌رو شده، شاخص دلار رشد قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده‌است.

آمریکا نسبت به سایر کشورها، به افزایش نرخ بهره بیشتری نیاز دارد. در واقع این کشور طی یک سال گذشته شرایط اقتصادی وخیمی داشته و با افزایش شدید نرخ تورم روبه‌رو شده‌است. علاوه بر آن، رشد نیروی کار و داغ شدن بازار کار در آمریکا هم باعث شده افزایش نرخ بهره در این کشور به حالت اضطراری درآید. افزایش نرخ بهره در آمریکا می‌تواند منجر به ولع بیشتر سرمایه‌گذاران برای دلار شود. این یعنی تقاضا برای دلار افزایش پیدا خواهد کرد.

افزایش ارزش دلار در برابر ین ژاپن هم یکی از مواردی است که از همین نوسان نرخ بهره حاصل شده‌است. ژاپن تنها کشور توسعه‌یافته و پیشرفته‌ای است که هنوز نرخ بهره در آن افزایش نیافته و احتمالا همینطور پایین خواهد ماند. همین امر باعث شده ارزش ین به پایین‌ترین سطح خود از سال ۱۹۷۰ تا کنون برسد. همه این‌ها حاصل همین تصمیم‌هایی است که فدرال رزرو در آمریکا گرفته و آینده بازار را در اختیار خودش گرفته‌است.

افزایش نرخ تورم در آمریکا باعث شده فدرال رزرو در این کشور تا این اندازه تهاجمی برخورد کند. اما نکته اینجاست که سیاست‌های تهاجمی منجر به نوسانات شدید قیمتی در بازارهای خواهد شد و همین امر، پیش‌بینی آینده را برای اهالی بازار دشوار می‌کند. این امر به شدت روی سرمایه‌گذاری‌ها در آمریکا اثر خواهد گذاشت.

بسیاری از سرمایه‌گذاران بابت سیاست‌های فدرال رزرو احساس نگرانی می‌کنند. اما در عین‌حال وسوسه می‌شوند که در زمان‌های تغییر سیاست، ناگهان وارد میدان شوند تا در این دوران گذار، به سود مالی دست پیدا کنند. در واقع می‌توان گفت فدرال رزرو و اکثر بانک‌های مرکزی، با تغییر سیاست‌های خود، چرخه‌ای را ایجاد می‌کند که بازارهای مالی را کاملا تحت تاثیر خودش قرار می‌دهد. به هر حال، در شرایط فعلی، وضعیت بانک‌های مرکزی از جمله فدرال رزرو این است که به فکر اقتصاد کشورشان باشند و اکنون، تنها فکر برای اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته در جهان، افزایش نرخ بهره است. به این خاطر که از طریق افزایش نرخ بهره می‌توان نرخ تورم را در این کشورها مهار کرد.