اعضای کمیسیون «حمایت قضایی و مبارزه با فساد» اتاق بازرگانی تهران در نشست اخیر خود میزبان تعداد زیادی از نمایندگان تشکل‌ها و اعضای کمیسیون‌های اتاق ایران بودند تا به بررسی دو جزوه «اصول حکمرانی» و «اصول مبارزه با فساد» برای تشکل‌های اقتصادی و اتاق‌های بازرگانی بپردازند. این دو جزوه راهنما که توسط فدراسیون جهانی اتاق‌ها (WCF) و مرکز نهادهای خصوصی بین‌المللی (CIPE) و تحت نظارت اتاق بازرگانی بین‌الملل (ICC) تهیه و تدوین شده‌ است، به تازگی توسط کمیسیون «حمایت قضایی و مبارزه با فساد» اتاق بازرگانی تهران ترجمه و منتشر شده و از طریق سایت اتاق تهران برای مطالعه و بهره‌بردرای در دسترس همگان قرار گرفته است.

در آغاز این نشست، رئیس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق تهران عنوان کرد که با توجه به این که مساله اصلاح قانون اتاق‌های بازرگانی در چند ماه اخیر مطرح شده و توسط کمیسیون اقتصادی مجلس پیگیری می‌شود، کمیسیون تصمیم گرفت که این اسناد بین‌المللی را ترجمه کند تا به عنوان یک پشتوانه نظری قابل اتکا در اختیار صاحب‌نظران و تصمیم‌گیران قرار گیرد

به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، حسن فروزان‌فرد با اشاره به تاریخچه تقریبا یک‌دهه‌ای مساله اصلاح قانون اتاق بازرگانی، گفت: به طور خاص بعد از تصویب قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار که دامنه فعالیت‌های اتاق بازرگانی گسترش پیدا کرد و تعامل اتاق با تشکل‌ها بسیار توسعه یافت، با این حال مکانیزم‌های حکمرانی خود اتاق به قدر کافی اصلاح نشده و تغییر نکرده است.

 او افزود: اتاق در ابتدای دهه 1390 پیش‌نویسی را آماده کرد که برای اصلاح قانون به دولت و مجلس ارائه شود اما بنا به دلایلی از دستورکار خارج شد. در سال‌های بعد از آن هم شرایط به گونه‌ای پیش رفت که به نظر می‌رسید مساله اصلاح قانون اتاق چندان موضوعیت پیدا نکرد یا صلاح دیده نشد که ادامه پیدا کند.

فروزان‌فرد با اشاره به پررنگ شدن این مساله در شرایط کنونی  و همکاری بخشی از فعالان اقتصادی بخش خصوصی با نمایندگان مجلس برای تدوین یک طرحی برای اصلاح قانون اتاق بازرگانی، گفت: فارغ از آنچه تا امروز انجام شده، آنچه مغفول مانده مطالعه حرفه‌ای نمونه‌های موفق در کنار بررسی اصول بنیادین حکمرانی تشکل‌های بخش خصوصی است. در این زمینه کمیسیون حمایت قضایی اتاق تهران به اسناد اتاق بازرگانی بین الملل مراجعه کرده تا به اصول قابل اتکا و مستند و موفقی برای اصلاح نظام حکمرانی اتاق و سایر تشکل‌ها دست پیدا کند. با توجه به اهمیت رابطه اتاق و تشکل‌ها بعد از تصویب قانون بهبود مستمر فضای کسب‌وکار باید در نظر گرفته شود که هرگونه تغییری در اتاق بر فعالیت تشکل‌ها نیز اثرگذار خواهد بود و اتاق بازرگانی باید به درستی به عنوان تشکل تشکل‌ها در نظر گرفته شود. بنابراین تغییر صرف در اتاق بازرگانی کفایت نمی‌کند و این تغییر در قواعد بازی باید به نحوی باشد که تشکل‌ها نیز آن را بپذیرند.

او با اشاره به دو سند مهم اصول حکمرانی و اصول مبارزه با فساد برای تشکل‌های بخش خصوصی و اتاق‌های بازرگانی، اشاره‌ای به تاریخ تدوین این دو سند در فدراسیون جهانی اتاق‌ها داشت  و گفت: سند نظام حکمرانی در اتاق‌های بازرگانی در سال 2011 یعنی 10 سال قبل تدوین شده است؛ یعنی تقریبا همان زمانی که ما هم فکر می‌کردیم لازم است قانون اتاق اصلاح شود. سند دوم هم اصول مبارزه با فساد در تشکل‌ها و اتاق‌های بازرگانی است که اکنون هر دوی این سندها ترجمه و منتشر شده و در اختیار قرار گرفته است. گرچه این اتفاق کمی دیر رخ داده اما وجود این اسناد برای بخش خصوصی بسیار کاربردی است. اتاق بازرگانی بین‌الملل یک شبکه بسیار بزرگ از صدها اتاق بازرگانی در جهان را با این اصول بنیادین در کنار هم قرار داده است. برای ما نزی شایسته است که این اصول را همانند قوانین بین‌المللی مورد استفاده قرار دهیمو

رئیس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق تهران در ادامه سخنان خود به بررسی اجمالی محتوای این اسناد پرداخت و با اشاره به اصول حکمرانی تشکل‌ها و اتاق‌ها، این نهادها را عضو‌مدار، ماموریت‌محور و مستقل خواند و تاکید کرد هرنوع اصلاحی در قانون باید با توجه به این سه اصل مهم صورت بگیرد. فروزان‌فرد گفت: در تشکل‌ها رعایت اصول دموکراتیک در انتخاب اعضای هیات مدیره، پاسخگویی در برابر اعضا و ذینفعان، مدیریت تعارض منافع، دستورالعمل شفاف برای انتصاب و برکناری اعضای هیات مدیره، رفتار منصفانه و برابر با اعضا، تفکیک بین نظام حکمرانی با نظام مدیریتی، عدم مشارکت در فعالیت‌های سیاسی، افشا و شفافیت و ... بخشی از اصولی است که در این اسناد آمده و اجرای آن به صورت درست و کامل از الزامات اداره اتاق‌ها و تشکل‌هاست.

(فایل ارائه حسن فروزان‌فرد، رئیس کمیسیون حمایت قضایی اتاق را اینجا دریافت و مطالعه کنید).

بهبود نظام حکمرانی اتاق با اصلاح آیین‌نامه‌های اجرایی

در ادامه این نشست اعضای کمیسیون و مهمانان حاضر هرکدام در مورد مسائل مربوط به حکمرانی تشکل‌ها و اتاق بازرگانی و اسناد تازه منتشر شده، سخن گفتند. ابتدا جعفر مرعشی، مشاور اتاق ایران، با اشاره به نمونه‌هایی از فساد در بخش دولتی و خصوصی بر ضرورت پیاده‌سازی اصول مبارزه با فساد تاکید کرد.

احمدنعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان، از ضرورت افزایش شهامت مدیران اجرایی برای تصمیم‌گیری به‌موقع و به‌هنگام گفت و فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط‌زیست و آب اتاق ایران نیز تاکید کرد که ابتدا بهتر است بین اصول این اسناد و وضع کنونی تشکل‌ها یک ارزیابی تطبیقی صورت بگیرد. او افزود: ما در حال حاضر کمتر تشکلی را سراغ داریم که مدیریت آن با مفاهیم مور نظر در این اسناد تطابق داشته باشد و به نظر می‌رسد اتاق بازرگانی به عنوان یک نهاد بالادستی باید آموزش‌هایی را برای تشکل‌ها در این حوزه برگزار کند.

شکرخدایی ادامه داد: ضمن این که اتاق بازرگانی ایران باید آیین‌نامه‌های خودش مانند آیین‌نامه اداره هیات نمایندگان، آیین‌نامه تشکل‌ها و ... را با این اسناد مقایسه کند و مسائلی مانند کنترل ریسک و مدیریت داخلی‌اش را با این استانداردها تطبیق دهد.

این فعال بخش خصوصی افزود:‌ من فکر می‌کنم برای بهبود اتاق کمتر نیازی به تغییر قانون داریم و با اصلاح و تغییر آیین‌نامه بخش اعظم مشکلات موجود حل می‌شود و می‌توان حکمرانی اتاق و تشکل‌ها را بهبود داد.

هم‌چنین محمدحسن امامی، نماینده انجمن مدیریت سبز ایران در این نشست، گفت: نظام مدیریت تشکل ما تعارض مهمی با محتوای این اسناد ندارد. با این حال ما بررسی آن را در دستورکار قرار دادیم. هم‌چنین پیشنهاد ما این است که این اسناد را با مسائل محیط زیستی که در سال‌های اخیر مدنظر قرار گرفته اصلاح کنیم و در واقع یک ویرایش جدید به دست دهیم.

امیررضا بیدگلی از دیگر فعالان تشکلی نیز با اشاره به رتبه‌بندی تشکل‌ها  به عنوان یک گام‌ مثبت برای بهبود عملکرد آنها، گفت: با توجه به ادامه پیدا نکردن رتبه‌بندی تشکل‌ها، بهتر است ابتدا یک آسیب‌شناسی در مورد آن صورت گیرد. ضمن این که لازم است بودجه توانمندسازی تشکل‌ها و آموزش آنها در اتاق‌ها افزایش پیدا کند. در سال‌های اخیر اقدامات خوبی از سوی اتاق تهران برای تقویت تشکل‌ها صورت گرفته اما هنوز در این زمینه نیاز به آموزش و کمک‌رسانی احساس می‌شود.

در ادامه مهمانان دیگر این نشست از جمله محمدرضا نجفی‌منش رئیس کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار و رفع موانع تولید اتاق تهران، احمد آتش‌هوش رییس کمیسیون حقوقی و حمایت‌های قضایی و مقرراتی اتاق بازرگانی ایران، محمود اولیایی کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران، سادینا آبائی عضو هیات مدیره اتاق مشترک ایران و امارات و .. نیز در سخنانی به مسائل مهمی مانند ضعف اخلاق فردی و رفتار تشکلی، رفتار غیرمنصفانه با اعضا در تشکل‌ها و برگزاری مجامع، نادیده گرفتن تفاوت حاکمیت تشکلی با حاکمیت شرکتی، کمبود نیروی انسانی متخصص در تشکل‌ها و .... اشاره کردند.

در انتهای این نشست، حسن فروزان‌فرد، با جمع‌بندی مسائل مطرح شده، تاکید کرد که این نشست‌ها و گفت‌وگو‌ها برای ارزیابی نقاط ضعف و نزدیک کردن دیدگاه‌ها بسیار مفید است. او گفت: متاسفانه کرونا یک فرصت دو ساله از این دوره هیات نمایندگان گرفت و اجازه دورهمی و گفت‌وگوی مستقیم را نداد اما امیدواریم در مدت باقیمانده از فرصت استفاده کنیم و بیشتر بتوانیم از همفکری و همراهی یکدیگر سود ببریم.