نمایشگاه کتاب 2سال تعطیل بود و حالا بعد از 2سال دوباره برگزار شده اما قیمت کتاب‌ها تصاعدی بالا رفته، هزینه‌های یک زندگی حداقلی چندبرابر شده و هنوز ترس از ابتلا به کرونا کاملا از میان نرفته و همه این ها سایه سنگینی روی نمایشگاه کتاب انداخته و باعث شده هم فروش غرفه به پایین تر از سال های قبل باشد و هم استقبال از نمایشگاه با افت شدید رو به رو شود. در کنار همه این ها امسال بن‌های تخفیف صرفا به خرید از نمایشگاه مجازی تعلق دارد و حتی کسانی که قصد خرید از نمایشگاه را دارند، ترجیح می‌دهند کتاب‌های مورد نیازشان را با تخفیف از نمایشگاه مجازی کتاب تهیه کنند. موضوع دیگری که در نمایشگاه امسال جلب توجه می‌کند، تخفیف‌های حداقلی بخشی از ناشران است. نمایشگاه کتاب حداقل تا اوایل دهه90 محلی برای خرید کتاب آن‌هم با تخفیف مناسب برای خریداران بود. اما حالا هزینه‌های انتشار کتاب به بسیاری از ناشران اجازه تخفیف های زیاد را نمی‌دهد. هرچند وقتی ناشران در نمایشگاه کتاب به‌صورت مستقیم و بدون حضور پخش‌کننده و کتابفروش محصول‌شان را می‌فروشند، می‌توانند تخفیف بیشتری به مشتری بدهند، اما هزینه‌هایی مثل ارسال کتاب از انبار نشر به نمایشگاه، دستمزد و هزینه خورد و خوراک نیروهای مستقر در غرفه، هزینه حضور در نمایشگاه و غرفه‌سازی و حتی چه‌بسا پرهیز از عادت دادن مخاطب به دریافت تخفیف زیاد باعث می‌شود که برخی ناشران از دادن تخفیف بیش از 10درصد‌ خودداری کنند.

اگر استقبال از سی‌وسومین نمایشگاه کتاب تهران را با آخرین دوره‌های برگزارشده در پیش از کرونا مقایسه کنیم، رأی دادن به سرد بودن تنور نمایشگاه سی‌وسوم کار سختی نیست. در 3روز نخست نمایشگاه، یعنی روزهای چهارشنبه و پنجشنبه و حتی جمعه هفته گذشته، آنچه حتی بیش از قیمت زیاد کتاب‌ها جلب توجه می‌کرد، راهروهای خالی و تعداد نه چندان زیاد بازدیدکنندگان بود. باید قبول کنیم که نمایشگاه کتاب دیگر شور و شوق و هیجان سالیان دور گذشته را ندارد.

قدیم‌الایام دیدن یک غرفه خالی در سالن ناشران عمومی که محبوب‌ترین سالن نمایشگاه است، اتفاقی نادر و عجیب بود. استقبال از نمایشگاه چنان بود که معمولا همه غرفه‌ها سر موقع پر از کتاب می‌شدند و غرفه‌ای خالی نمی‌ماند، اما امسال دیدن غرفه‌های خلوت در نمایشگاه تا اینجا موضوعی عادی است. علی رمضانی، قائم‌مقام نمایشگاه، در نشست خبری دومین روز نمایشگاه کتاب در این‌باره گفت: «از عجایب نشر است که عده‌ای از ناشران پول می‌دهند و غرفه‌ را می‌گیرند، اما حضور پیدا نمی‌کنند. اما مطابق آیین‌نامه با این ناشران برخورد و امکان حضور از آنها سلب خواهد شد. البته هم‌اکنون (عصر روز ۲۲ اردیبهشت‌ماه) برخی از این غرفه‌های خالی تکمیل شده و برخی دیگر نیز تعیین تکلیف خواهد شد.» این غرفه‌های خالی تنها نشانه بی‌برنامه‌گی در برگزاری یکی از بزرگ‌ترین رخدادهای فرهنگی کشور نیست. بی‌میلی برخی ناشران به شرکت در نمایشگاه را باید نشانه‌ای کوچک از اتفاقی بزرگ‌تر درنظر گرفت. شاید شیوه‌های فروش آنلاین کتاب جای فروش فیزیکی را گرفته یا شاید صدور بی‌رویه جواز نشر باعث از دیاد ناشرانی شده که از توان و قوای کافی مالی یا سازمان اداری لازم برای راه‌انداختن یک نشر را دارا نیستند و در بزنگاه‌هایی مثل نمایشگاه کتاب متوجه ضعف مالی و ساختاری خود می‌شوند.

نمایشگاه کتاب در دوره های قبلی همیشه فرصتی برای رونق گرفتن اقتصاد حوزه نشر و تامین بخشی از سرمایه در گردش مورد نیاز ناشران بود اما در حال حاضر باتوجه به افزایش روز افزون قیمت کاغذ و هزینه های انتشار کتاب از یک سو و کاهش قدرت خرید مردم به نظر می رسد که نمایشگاه کتاب این کار کرد مهم خود را از دست داده است.