سال 1400، یک سال آرام و کم­مخاطره برای بخش کشاورزی و صنعت غذا در ایران نبود. البته این وخامت اوضاع صرفاً برای بخش کشاورزی ایران در دنیا رخ نداد و بسیاری از کشورهای دنیا، دستخوش تحولاتی قرار گرفتند که از یک سو به دلیل واکسیناسیون مرتبط با کووید-19 در کشورها صورت گرفت که اندکی وضعیت تجارت در دنیا را روان­تر از قبل کرد و از سوی دیگر، تقاضا برای بسیاری از کالاها را در دنیا بالا برد. قیمت­های حمل و نقل در بازارهای جهانی به شدت افزایش یافت و کشورهایی که تولیدکنندگان کالاهای اساسی و غلات در دنیا به شمار می­رفتند، با خیل عظیمی از تقاضاها برای خرید کالاهایشان مواجه شدند. به موازات این رویدادها، قیمت نفت نیز در بازارهای جهانی رو به رشد گذاشت و برخی کشورهای نفت­خیز را به سمت واردات بیشتر از منابع خارجی و بازارهای جهانی هدایت کرد. اما این تمام ماجرا نبود، بلکه سویه­های جدید کرونا در دنیا با عناوینی همچون «دلتا» و «اومیکرون» نگرانی­ها در جامعه جهانی نسبت به شیوع و اوج­گیری مجدد این ویروس و درگیری بسیاری از ساکنان کره زمین را وارد فاز جدیدی کرد. به همین دلیل بود که برخی از کشورها مجدد به سمت ذخیره­سازی­های استراتژیک کالایی حرکت و تلاش کردند تا حداقل برای آینده­ای که مشخص نیست با قدرت گرفتن دوباره ویروس کرونا چه سرنوشتی را برای جهان رقم خواهد زد، کمی محتاط­تر عمل کنند. در ایران نیز علاوه بر همه دغدغه­هایی که در سال 1400 در دنیا و در عرصه تامین امنیت غذایی وجود داشت، تشدید تحریم­ها و دسترسی­های محدود به منابع ارزی در کنار سیاست‏گذاری­های غلط و لجام­گسیخته­ای که از سوی دولت به ثمر می­نشست، کار را سخت­تر می­کرد. هرچند که چند ماهی است که اندکی اوضاع بهتر شده بود و شرایط تا حدودی مدیریت‌شده‌تر از قبل پیش می­رفت، اما ایده­آل نبود. در این میان، تصمیمات خلق­الساعه بر سر راه تامین ارز و هدایت بسیاری از واردکنندگان برای عرضه اقلام و نهاده­هایوارداتی خود در سامانه­هاییکم­بازده، بخش کشاورزی را در ایران به شدت متاثر کرد و در کنار ممنوعیت­ها و محدودیت­های صادراتی و سختی تامین اقلام از بازارهای جهانی، سال 1400 را تا حدودی سالی سخت و تلخ برای تجار و فعالان اقتصادی این بخش رقم زد. هرچند مردم هم از گزند این آسیب­ها در امان نماندند و سفره خود را هر روز کوچک و کوچک‌تر دیدند. یکی دیگر از فضاهایی که جریانات بسیاری را در عرصه کشاورزی و صنعت غذا رقم زد، تصمیمات مرتبط با حذف و یا ماندگاری ارز 4200 تومانی است که هرچند دامنه تخصیص آن محدودتر خواهد شد، اما در واپسین هفته­های اسفند 1400 هم، تصمیم مشخص و روشنی برای آن اتخاذ نگردید.

هراس غذایی

سال 1400 اگرچه با سختی­ های بسیار زیادی در ایران برای بخش کشاورزی سپری شد، اما چشم­اندازی هم که در سال 1401 وجود دارد، خیلی متفاوت از این سال نخواهد بود، به خصوص اینکه بالا گرفتن تنش­های میان روسیه و اوکراین به عنوان دو تامین­کننده بزرگ غلات در دنیا، بخشی از پاسخ‏گویی به تقاضا در بازارهای جهانی را از ریل خارج کرده و این تقاضاها را به سمت سایر بازارها روانه خواهد کرد، به همین دلیل احتمال افزایش قیمت مواد غذایی در دنیا در صورت تداوم این تنش­ها وجود خواهد داشت و از سوی دیگر، با توجه به مشخص نبودن چشم­انداز پایان این تنش و آرام گرفتن دو کشور به نظر می­رسد حداقل فصل اول سال 1401 با سختی بیشتری سپری گردد. در عین حال، با توجه به مجموعه سیاست­های ارزی دولت در سال 1401 که به نوعی نقش ارز 4200 تومانی را در تامین کالاهای اساسی و نهاده­های تولید غذایی کمرنگ­تر خواهد کرد، احتمالاً برخی تغییرات در بازار را شاهد خواهیم بود. هرچند مجلس و دولت تاکید کرده­اند که آثار نبود این یارانه ارزی به حداقل خواهد رسید.