در همایش روابط تجاری ایران و آلمان که عصر دیروز در تهران برگزار شد، مهم‌ترین چالش‌هایش پیش‌روی مناسبات اقتصادی دو کشور مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

این گردهمایی تجاری را اتاق بازرگانی مشترک ایران و آلمان برگزار کرد و علاوه بر هیات رییسه و اعضای این اتاق مشترک، رییس اتاق بازرگانی تهران نیز در آن حضور داشت و در رابطه با اقتصاد بخش‌ خصوصی در ایران سخنرانی کرد و به طرف‌های آلمانی و اتحادیه اروپا این هشدار را داد که اقتصاد ایران بیش از این منتظر یک‌بام و دو هوای اروپا در مصاف سیاست‌های اشتباه ایالات متحده در قبال ایران نمی‌ماند و اقتصاد ایران روابط تجاری خود را با شرکایی تازه برقرار می‌کند یا با شرکای قدیمی توسعه می‌بخشد.

دومین اتاق مشترک بزرگ در ایران

در ابتدای این همایش، عباسعلی قصاعی، رییس هیات مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و آلمان در سخنانی، به ظرفیت‌های این اتاق مشترک در کمک به بنگاه‌های ایرانی برای برقراری روابط با بازار آلمان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر اتاق مشترک بازرگانی ایران و آلمان دارای بیش از 2 هزار عضو است و آمار نشان می‌دهد که این اتاق مشترک، دومین اتاق بزرگ ایران در خارج از کشور است.

این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران همچنین با اشاره به خدمات اتاق مشترک ایران و آلمان در اعزام هیات‌های تجاری به نمایشگاه‌های بزرگ آلمان، برگزاری دوره‌های آموزشی و نیز کمک به شرکت‌های استارت‌آپی برای پیوند با شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران آلمانی را از دیگر خدمت این اتاق مشترک بیان کرد.

افزایش صدور ویزای آلمان به 65 هزار ویزا در سال

معاون سفیر آلمان در تهران نیز در این گردهمایی، با اشاره به تاریخ اقتصادی چند صد ساله ایران و آلمان، از نصف شدن حجم مناسبات تجاری دو کشور طی نیمه نخست سال جاری میلادی خبر داد و گفت: به دلیل فشارهای دولت ایالات متحده آمریکا طی دو سال اخیر، بسیاری از شرکت‌های آلمانی برخلاف میل خود ناچار به ترک بازار ایران شدند با این حال، این شرکت‌ها همچنان سعی کرده‌اند که ساختار اولیه خود در ایران را حفظ کنند تا بتوانند در زمان فروکش تنش‌های سیاسی میان ایران و آمریکا، بار دیگر به سرعت به ایران بازگردند.

الیور اشناکنبرگ با اشاره به ساز و کار مالی اینستکس و انتقادهایی که از سوی مقامات ایران نسبت به کندی در عملیاتی شدن آن مطرح می‌شود، گفت: سهامداران اروپایی اینستکس در اجرای این ساز و کار، برقراری تجارت پایدار و درست را بر سرعت شکل‌گیری آن ترجیح می‌دهند از این رو، ما در تلاش هستیم که این ساز و کار مالی به گونه‌ای ساختارمند پا به عرصه فعالیت بگذارد که قابل تهاجم از طرف دولت آمریکا نباشد.

وی افزود: دولت آلمان بر این باور استوار است که برجام را باید حفظ کرد چرا که این سند بیش از یک معاهده اقتصادی است و آن را مکانیزمی برای تضمین امنیت می‌دانیم.

معاون سفیر آلمان در تهران در ادامه به موضوع خدمات ویزا در این سفارتخانه به متقاضیان ایرانی اشاره کرد و افزود: ما در تهران با ایجاد ساز و کار ویزا متریک، توانسته‌ایم مدت زمان انتظار برای ویزای شینگن را به دو هفته کاهش دهیم.

وی در عین حال از تجهیز ساختمان جدید سفارت‌خانه آلمان در تهران طی هفته‌های آتی خبر داد و افزود: در حال حاضر سفارت آلمان در تهران، بزرگترین مرکز صدور ویزا در ایران است و با نقل مکان به ساختمان جدید و افزایش پرسنل، قصد داریم صدور ویزای آلمان برای ایرانیان را تا 65 هزار ویزا در سال افزایش دهیم.

کاهش 50 درصدی تجارت ایران و آلمان

در ادامه این نشست داگمار فن بن‌اشتاین مدیرعامل اتاق بازرگانی مشترک ایران و آلمان و نماینده اقتصاد این کشور در ایران، در این همایش به ارائه آماری از میزان روابط اقتصادی دو کشور پرداخت و گفت: طی هفت ماهه سال جاری میلادی، صادرات آلمان به ایران به میزان 49 درصد افت داشته و هم‌چنین از میزان صادرات ایران به آلمان نیز حدود 57 درصد کاسته شده است.

وی با بیان اینکه حجم مناسبات و مبادلات تجاری دو کشور طی این مدت به طور متوسط 50 درصد کاهش یافته است، افزود: حجم تجارت ایران و آلمان در حالی در سال 2010 میلادی به 4.8 میلیارد یورو رسیده بود که به دنبال اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال 2013 این میزان از روابط اقتصادی به 2.1 میلیارد دلار کاهش یافت. با امضای برجام، حجم روابط به یکباره افزایش یافت و به سرعت به 3.4 میلیارد دلار رسید.

وی مهم‌ترین کالاهای صادراتی از آلمان به ایران را ماشین‌آلات، خودرو و محصولات شیمیایی عنوان کرد در حالی که به گفته وی، آلمان از ایران مواد غذایی خریداری می‌کرد.

داگمار فن بن‌اشتاین در ادامه با بیان اینکه طی نیمه اول سال 2019 میلادی میزان صادرات ماشین‌آلات صنعتی آلمان به ایران به 183 میلیون دلار کاهش یافته و این اتفاق برای آلمان بسیار تلخ و ناخوشایند است، افزود: در چنین شرایطی، رقیب جدی ما یعنی کشور چین توانسته است بیش از 1.8 میلیارد دلار ماشین‌آلات به ایران صادرات کند و این به نفع آلمان نیست.

مدیرعامل اتاق بازرگانی مشترک ایران و آلمان سپس با اعلام اینکه در حال حاضر نزدیک به 6 هزار جوان ایرانی در آلمان مشغول به تحصیل دانشگاهی هستند، افزود: آلمان پس از آمریکا و کانادا سومین مقصد تحصیلی ایرانیان است و بیش از 115 هزار ایرانی در آلمان کار و زندگی می‌کنند.

وی بزرگترین‌ مشکل بر سر راه مناسبات اقتصادی ایران و آلمان را تحریم‌های ایالات متحده آمریکا دانست و با اعلام اینکه بازار ایالات متحده از اهمیت بسیار بالایی برای شرکت‌های آلمانی برخوردار است، افزود: شرکت‌های آلمانی بیشترین صادرات را به بازار آمریکا دارند و آمارها نیز نشان می‌دهد که طی نیمه نخست سال جاری میلادی صادرات آلمان به آمریکا به 58 میلیارد یورو رسید و در مقابل واردات آلمان از آمریکا نیز رقمی معادل 35 میلیارد یورو را ثبت کرد.

به گفته وی، طی این مدت مبادلات تجاری آلمان و آمریکا به میزان 6 درصد افزایش یافت و صنایع خودروسازی آلمان موفق شد صادرات به بازار ایالات متحده را افزایش دهد. بن‌اشتاین با بیان اینکه شرکت‌های بزرگ آلمانی نمی‌توانند ریسک از دست دادن بازار آمریکا را بپذیرند، گفت: در این زمینه تنها بزرگی بازار آمریکا حائز اهمیت نیست بلکه رشد اقتصادی بالایی در این بازار وجود دارد و وضعیت اقتصادی در آمریکا برای شرکت‌های آلمانی در حال حاضر بسیار مناسب است.

نقل مکان فولکس‌واگن از ایران به ترکیه

نماینده اقتصاد آلمان در ایران سپس به نتایج یکی از پژوهش‌ها و تحقیقات مجلس شورای اسلامی ایران در ارتباط با وضعیت اقتصادی ایران و شاخص‌های این بخش اشاره کرد و افزود: این تحقیقات نشان می‌دهد که مشکل عدم تعهد به قراردادها از طرف دولت، عدم اطمینان در تجارت طرفین رسمی، برطرف کردن دعاوی حقوقی و عدم اجرای احکام قضایی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد ایران است.

وی در ادامه به نبود امنیت سرمایه‌گذاری در ایران اشاره کرد و افزود: شرکت خودروسازی فولکس‌واگن آلمان که طی چند سال گذشته برای سرمایه‌گذاری در ایران خود را آماده کرده بود، مجبور به جایگزینی این بازار با ترکیه شد و این در حالی است که ایران نباید چنین موقعیت‌های عالی برای سرمایه‌گذاری را از دست دهد.

مدیرعامل اتاق بازرگانی ایران و آلمان سپس یکی از موانع بزرگ بر سر راه ورود سرمایه‌گذاران خارجی به ایران را نوسانات نرخ ارز در بازار ایران عنوان کرد و افزود: نرخ رشد منفی اقتصادی، نرخ تورم بیش از 40 درصدی و نرخ بیکاری 12 درصدی ایران، سرمایه‌گذاران را فراری می‌دهد.

خانم  داگمار فن بن‌اشتاین افزود: این در حالی است که شرکت‌های آلمانی با چالش دیگری که مربوط به محدودیت واردات گروه‌های کالایی در ایران است مواجه شده‌اند به طوری که یکی از شرکت‌های لوازم خانگی گلایه داشت که پس از چندین سال فعالیت در بازار ایران به دلیل اعمال این سیاست از سوی دولت ایران، به مشکل جدی برخورده است.

وی با بیان اینکه آمادگی سرمایه‌گذاران اروپایی برای حضور در ایران رو به کاهش است، گفت: با این حال زمینه‌های مستعد بالایی کماکان برای سرمایه‌گذاری در ایران از جمله در بخش بازیافت، آب و فاضلاب و استارت‌آپ‌ها وجود دارد.

چرخش از غرب به شرق

رییس اتاق بازرگانی،صنایع،معادن‌و‌کشاورزی تهران نیز در این همایش با بیان اینکه طی چهل سال اخیر، روابط دو کشور ایران و آلمان در بالاترین سطح برقرار بوده و کمترین چالش‌ و تنش میان این دو کشور را شاهد بوده‌ایم، گفت: آلمان در حال حاضر چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا است اما متاسفانه این اقتصاد بزرگ در مواجهه با آمریکا و ادامه همکاری‌های اقتصادی با ایران دست و پا بسته نشان داده‌است.

مسعود خوانساری با بیان اینکه پس از خروج دولت آمریکا از برجام، کشورهای اروپایی ساز و کار SPV را در ادامه همکاری اقتصادی با ایران در پیش گرفتند اما این طرح عقیم ماند، افزود: اینستکس نیز که با 3 هزار یورو در اروپا به ثبت رسیده است و قرار بود که بستری باشد برای تبادلات و تعاملات مالی میان شرکت‌های ایرانی و اروپایی، تاکنون چراغش روشن نشده و به نظر می‌رسد که دیگر نمی‌توان به این ساز و کار مالی دلخوش بود و اقتصاد ایران چاره‌ای ندارد که نگاه خود را از غرب بگیرد و به سمت شرق چرخش کند.

وی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران طی سال 97 چالش‌های فراوانی را از سر گذراند، گفت: تثبیت نرخ ارز اتفاقی بود که دولت از سال 1392 در پیش گرفت و به رغم هشدارهایی اتاق بازرگانی تهران نسبت به این رویه، سرانجام طی سال گذشته اقتصاد ایران با جهش ناگهانی نرخ ارز مواجه شد و مشکلات عدیده‌ای را ایجاد کرد.

خوانساری با بیان اینکه خوشبختانه امسال تاحدود زیادی ثبات به اقتصاد ایران بازگشته است، افزود: به رغم مشکلات اقتصادی در داخل و البته فشار تحریم‌ها، اقتصاد ایران اتکای خود را روی توان تولید داخلی و نیز توجه به بازار کشورهای همسایه برای صادرات غیرنفتی قرارداده است.

رییس اتاق تهران افزود: افزایش قیمت ارز اگرچه در داخل کشور، آسیب و لطمات زیادی را به بارآورد اما منجر به افزایش صادرات غیرنفتی کشور شد و در عین حال، واردات را نیز تا حدود زیادی تعدیل کرد به طوری که در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های تولیدی که طی سال‌های اخیر اتکای خود را روی واردات قطعات از خارج از کشور قرار داده بود، به سمت ساخت داخل روی آورده اند.

وی با بیان اینکه بسیاری از قطعات صنعت خودرو کشور طی سال های گذشته از کشور چین وارد می‌شد، افزود: صنعت خودروسازی کشور در حال حاضر نیز قطعات مربوط به ناوبری و نیز هیدرولیک خودرو را از خارج از کشور تامین می‌کند در حالی که در صنایع دفاعی کشور شاهد این هستیم که این قطعات در داخل تولید می‌شود و علت این اتفاق نیز این است که در صنعت دفاعی کشور به دلیل تحریم‌ها دچار تنگنا بودیم و شرکت‌های این بخش مجبور شدند رو به توان ساخت داخل بیاورند اما صنعت خودروسازی کشور طی سال‌های اخیر در این تنگنا قرار نداشت و امروز به مشکل برخورده است.

ایران دیگر نمی‌خواهد واردکننده صرف باشد

خوانساری در بخش دیگری از سخنانش به بازار مستعد کشورهای همسایه برای کالاهای ایرانی اشاره کرد و گفت: یک پژوهش مطالعاتی که در اتاق تهران صورت گرفت نشان می‌دهد که میزان واردات کشورهای همسایه ایران سالانه در حدود یک هزار میلیارد دلار است در حالی که از این رقم، ایران تنها 30 تا 40 میلیارد دلار صادرات به این کشورها دارد.

رییس اتاق تهران افزود: کشورهای همسایه ازظرفیت بالایی برای همکاری‌های اقتصادی ایران برخوردار است و طی ماه‌های گذشته نیز توافقات خوبی میان ایران و برخی کشورهای همسایه از جمله هند، روسیه و افغانستان بر پایه مکانیزم تهاتر شکل گرفته است.

وی با بیان اینکه اقتصاد ایران در شرایط کنونی، روی استفاده از توان تولید و ساخت داخلی تمرکز کرده است، افزود: ما باید روی تولیدات صادرات‌محور تمرکز کنیم و این در حالی است که همسایگان ایران نیز از ظرفیت بالایی برای صادرات کالا و خدمات ایرانی برخوردار است.

خوانساری در پایان افزود: آلمان نباید انتظار داشته باشد که همچنان فروشنده یک‌طرفه کالا و خدمات به ایران باشد در حالی که از ایران خرید نداشته باشد و این رویه دیگر نمی‌تواند ادامه داشته باشد و آلمان‌ها باید بدانند که ما دیگر نمی‌توانیم فقط واردکننده باشیم.

وی افزود: در حالی دولت آمریکا واردات خودرو ساخته شده از سوی ایران را ممنوع نکرده و در فهرست تحریم‌ها قرار نداده که واردات قطعات خودرو جزو کالاهای تحریمی است و آمریکا با این سیاست به دنبال تضعیف صنایع ایران و افزایش میزان بیکاری جوانان در این کشور است.

گزارش تصویری