مساله بنزین و رویکردهایی که باید در شرایط کنونی کشور نسبت به آن اتخاذ کرد، موضوع اصلی بیست‌و‌ششمین نشست کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران بود. اعضای بخش خصوصی این کمیسیون برای همفکری و تعامل بیشتر بر سر این موضوع، نمایندگانی از دولت و مجلس را نیز به این نشست دعوت کرده بودند تا به گفتمان جامع و کارشناسی پیرامون سوخت بنزین دست یابند.

با این حال و به‌رغم دعوت کمیسیون انرژي و محیط زیست اتاق تهران از مدیران شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای حضور در این نشست، کرسی نمایندگان این شرکت دولتی تا پایان این جلسه خالی ماند. آن‌طور که رضا پدیدار، رییس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق تهران عنوان کرد، به‌رغم دعوت رسمی این کمیسیون از مدیران شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای حضور و مشارکت در این جلسه، مدیران این شرکت دولتی اعلام کردند به دلیل عدم صدور مجوز شورای اطلاع‌رسانی وزارت نفت، به این نشست نیامدند.

در حالی که نمایندگان دولت در جلسه کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران مشارکت نداشتند، دو عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با حضور در جمع فعالان بخش خصوصی، پیرامون موضوع بنزین و تصمیم‌گیری‌ها درباره این محصول کلیدی به گفت‌و‌گو نشستند.

ایران در صدر کشورهای یارانه‌دهنده انرژی

اما پیش از ورود به این موضوع، رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران در سخنانی، به برخی اتفاقات حوزه انرژی در ایران و جهان اشاره کرد. رضا پدیدار با اشاره به کاهش تولید نفت ایران، گفت: با این حال، تولید نفت اوپک طی ماه اکتبر سال جاری به بالاترین میزان خود از سال 2016 میلادی رسیده به طوری که پنج کشور تولیدکننده اصلی نفت در اوپک، 33.3 میلیون تن تولید داشته و در مجموع 390 هزار بشکه به تولیدات نفت این سازمان در این ماه اضافه شده است.

او همچنین به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی درباره وضعیت یارانه‌های انرژی در جهان اشاره کرد و افزود: بر اساس این گزارش، ایران در صدر فهرست کشورهای دارای بالاترین یارانه های انرژی در جهان قرار دارد به طوری که طبق این گزارش، ایران در سال گذشته 16.5 میلیارد دلار برای محصولات نفتی، 12.3 میلیارد دلار برای برق، 16.3 میلیارد دلار برای گاز و در مجموع 45 میلیارد دلار طی سال گذشته یارانه انرژی پرداخت کرده است که نسبت به سال پیش از آن 55 درصد رشد نشان می‌دهد. این میزان حدود 10 درصد تولید ناخالص داخلی و 15 درصد کل یارانه انرژی جهان در سال گذشته است.

پدیدار در بخش دیگری از سخنانش، به وضعیت تولید گاز در کشور اشاره کرد و افزود: تولید گاز در منطقه پارس جنوبی از مرز 600 میلیون متر مکعب فراتر رفته و به این ترتیب، ایران از کشور قطر در برداشت از منابع گازی این منطقه پیشی گرفته است.

رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران سپس، با طرح این بحث که میزان مصرف بنزین در کشور در حال حاضر به 91 میلیون لیتر در روز رسیده است، ورود به دستور جلسه این نشست را آغاز کرد. به گفته وی، بر اساس آمار رسمی، هر ایرانی در شبانه روز 1.1 لیتر بنزین مصرف می‌کند در حالی که این میزان در ترکیه 0.1 لیتر، چین 0.3 و در اروپا 0.5 لیتر است و میزان مصرف بنزین در ایران معادل 5.7 تا 6 برابر میانگین جهانی است.

سناریوهایی برای بنزین

در همین رابطه، فریدون اسعدی عضو کمیته انرژی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نیز در گزارشی به وضعیت تولید و مصرف بنزین در کشور طی ادوار برنامه‎های توسعه اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، میزان تولید بنزین در کشور رقمی در حدود 95 تا 97 میلیون لیتر در روز است و با وجود ورود پالایشگاه ستاره خلیج فارس به مدار تولید، ممکن است به دلیل مشکلات موجود، تولید بنزین نوساناتی داشته باشد.

وی به برخی سناریوهای پیش رو اشاره کرد و افزود: اگر هدف سیاستگذاران در کشور صرفاً مقابله با قاچاق بنزین است، رویکرد احیای کارت سوخت می‌تواند بهترین گزینه قلمداد شود و اگر سیاستگذاران، کاهش مصرف سوخت را هدفگذاری کرده‌اند، سهمیه‌بندی به همراه روش‌های غیرنفتی کاهش تقاضا می‌تواند گزینه مناسب برای مواجهه با آن باشد.

اسعدی در ادامه به برخی سناریوهای مبتنی بر کارت سوخت که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس تدوین و پیشنهاد شده است اشاره کرد و گفت: از جمله راهکارهای پیشنهادی، احیای کارت سوخت با سهمیه برای هر خودرو و افزایش قیمت بنزین مازاد بر سهمیه و همچنین کارت سوخت برخط با سهمیه مکفی برای یک خودروی خانوار و افزایش قیمت بنزین مازاد بر سهمیه است.

احیای جایگزین‌های سوخت

رییس انجمن بهینه‌سازی مصرف انرژی نیز در ادامه این نشست، با گریزی به روند قیمتی بنزین در کشور از ابتدای انقلاب تا حال حاضر، تصریح کرد که تجربه نشان داده است که با سیاست افزایش قیمت سوخت، نمی‌توان شدت مصرف انرژی و سوخت را در کشور مدیریت کرد.

آرش نجفی، با بیان اینکه در طول چهل سال اخیر، قیمت بنزین در کشور 1000 برابر شده است، افزود: جامعه ایران همواره خود را با قیمت سوخت به‌روز کرده و این رویکرد توامان منجر به رشد تورم شده است.

وی با تاکید بر اینکه در ایران باید برای مقابله با شدت مصرف بنزین، سیاست‌های جبرانی و جایگزین‌های مناسب را پیش روی جامعه مصرف قرار داد، گفت: در ایران نیز مانند سایر کشورهای جهان، باید روی چندگانگی سوخت خودروها، تمرکز کرد.

پیشنهاد مجلس برای استفاده از کارت سبز سوخت

عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز در این نشست، با بیان اینکه حتما باید افزایش قیمت بنزین در کشور اتفاق افتد، گفت: دولت و دستگاه‌های نظارتی باید آثار افزایش قیمت سوخت روی سایر کالاها را رصد و کنترل کنند.

علی بختیار با تاکید بر اینکه در صورت افزایش احتمالی قیمت سوخت در کشور، باید جایگزین‌های جبرانی را به سرعت به کار گرفت، افزود: یک پیشنهاد عملیاتی، استفاده از کارت سبز انرژی است به طوری که رقم مشخصی توامان با پرداخت یارانه‌ها در این کارت واریز شود و نکته مهم اینکه این کارت سبز انرژی قابلیت نقدشوندگی نداشته باشد.

نماینده مردم گلپایگان در مجلس افزود: هر فرد و خانواری که خودرو ندارد می‌تواند از رقم واریزی به کارت سبز سوخت خود برای دیگر مصارف زندگی استفاده کند. برای به‌کارگیری کارت سبز سوخت باید برنامه‌ریزی دقیقی از سوی دولت و مجلس صورت گیرد، علاوه بر اینکه سوخت‌های جایگزین را نیز در کشور باید احیا کرد.

عضو کمیسیون انرژی مجلس در ادامه، افزود: در دی ماه سال گذشته، بنا بر این بود که در رابطه با حامل‌های انرژی در مجلس تصمیم‌گیری شود اما به دلیل اتفاقات اجتماعی که در آن در برهه روی داد، نمایندگان مجلس تصور کردند که تصمیم نگرفتن در این برهه زمانی، منجر به بهبود اوضاع می‌شود، حال آنکه امروز به این نتیجه رسیده‌ایم که عدم تصمیم‌گیری در آن روز، خطا بود و امروز شاهد آثار منفی آن هستیم.

بختیار با بیان اینکه در تصمیم‌گیری‌ها، دولت و مجلس هر دو باید اقدام به تصمیم‌گیری کنند، افزود: برای توسعه‌یافتگی، باید گام‌های توسعه را طی کرد و به یکباره نمی‌توان به آن جایگاه دست پیدا کرد، از این رو، آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی به تنهایی نمی‌تواند منجر به توسعه‌یافتگی در کشور شود.

وی با تاکید بر اینکه اتاق بازرگانی باید در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها به کمک مجلس بیاید، گفت: در کمیسیون تلفیق مجلس، یک کرسی در اختیار اتاق بازرگانی قرار دارد و در بررسی بودجه سال 98 دولت به کمک و مشورت نمایندگان بخش خصوصی نیاز داریم.

عضو کمیسیون انرژی مجلس همچنین افزود: باید به نقطه‌ای برسیم که مجلس دیگر برای نرخ‌گذاری‌ها تصمیم‌گیر نباشد و این وظیفه را رگولاتوری‌ها بر عهده گیرند. از همین رو، به دنبال آن هستیم که تا پایان برنامه ششم توسعه، رگولاتوری انرژی تعیین‌کننده نرخ‌ها در این بخش باشد.

در همین رابطه، فرهاد فزونی عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، به‌کارگیری کارت انرژی را راهکاری مناسب برای کاهش مصرف بنزین در کشور دانست و در عین حال یادآور شد که مقوله بنزین در کشور، با مسائل سیاسی گره خورده و حل و فصل آن با رویکردهای اقتصادی امکان‌پذیر نیست.

سیدغلامحسین حسن‌تاش، کارشناس ارشد انرژی، نیز در سخنانی خاطرنشان کرد که برای مواجهه با مقوله بنزین در کشور، باید علاوه بر بهبود سیستم حمل و نقل عمومی در کشور، سیاست‌های انرژی را نیز تبیین کرد.

افزایش قیمت بنزین متناسب با نرخ تورم

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس نیز با بیان اینکه دولت در بودجه سال 97، برخورد سیاسی با موضوع افزایش قیمت بنزین داشت، گفت: دولت در بودجه سال 97 به بهانه افزایش اشتغال در کشور، روی افزایش 50 درصدی قیمت بنزین تاکید داشت در حالی که مجلس با آن مخالفت کرد.

اسداله قره‌خانی افزود: مردم ایران همه ساله به افزایش 8 تا 10 درصدی تورم عادت کرده و به آن خو گرفته‌اند، از همین رو در مجلس و به هنگام بررسی بودجه سال 97 به دولت پیشنهاد دادیم که افزایش نرخ بنزین را به همین میزان لحاظ کنند و اگر دولت به جای افزایش 50 درصدی قیمت بنزین، روی افزایش حداکثر 10 درصدی اصرار می‌کرد، مجلس نیز با آن موافقت می‌کرد.

وی افزود: در کشور به همان میزان که بنزین تولید می‌شود، مصرف می‌کنیم و در پاره از مواقع نیز میزان مصرف از تولید سبقت می‌گیرد.

این نماینده مجلس در ادامه با اشاره به قاچاق سوخت در مرزهای کشور، گفت: با توجه به تفاوت قیمت سوخت داخل و خارج از کشور، این نگرانی را دارم که حتی در آینده‌ای نزدیک علاوه بر مرزنشینان، مرکزنشینان نیز به سمت قاچاق سوخت و بنزین به خارج از کشور گرایش پیدا کنند.

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس سپس با اشاره به در پیش بودن ارائه لایحه بودجه سال 98 دولت به مجلس، افزود: اتاق بازرگانی مطالعات و راهکارهای عملیاتی در حوزه انرژی را در اختیار مجلس و نمایندگان مردم قرار دهد.