تلاش دو جوان 19 ساله در هندوستان در روزهای همه‌گیری کرونا به خلق استارت‌آپی انجامیده که امروز در مسیر یک میلیاردی شدن است. استارت‌آپ زپتو که این روزها مورد توجه سرمایهگذاران و مشتریان قرار گرفته و برای توسعه فعالیت‌هایش در بیش از 10 شهر در هندوستان برنامه‌ریزی کرده است. زپتو چیست و چه می‌کند؟
آینده نگر
آدیت پالیچا، موسس و مدیرعامل زپتو می‌گوید وقتی یک سال پیش کار را شروع کردند، چیزی جز این از اطرافیان نمی‌شنیدند: «دیوانه شده‌اید، کار شما به نتیجه نمی‌رسد.» اما شرایط امروز زپتو نشان می‌دهد تا چه اندازه اطرافیان پالیچا و کایوالیا واهرا دیگر موسس زپتو، اشتباه می‌کردند. زپتو اکنون در مرز تبدیل شدن به استارت‌آپی تک‌شاخ در اکوسیستم استارت‌آپی هندوستان است. هم‌چنین زپتو از سریع‌ترین اپلیکیشن‌ها از نظر رشد اقتصادی در یک سال گذشته بوده است.
زپتو استارت‌آپی است که با وعده ارسال مرسوله‌های خوراکی در 10 دقیقه کاربران را جذب کرده است. هرچند این استارت‌آپ، تنها کسب‌وکار نوپا با چنین وعده‌ای نبود اما توانست خیلی زود نظر سرمایهگذاران را جلب کند. در آخرین دریافت سرمایه‌ای که زپتو در ماه می سال 2022 انجام داد، 200 میلیون دلار پول نقد به این کسب‌وکار تزریق شده که ارزش آن را به 900 میلیون دلار رسانده است. آن هم تنها 9 ماه پس از شروع کار.
نکته مهم‌تر اما، داستان زندگی آدیت پالیچا و کایوالیا واهراست. این دو جوان 19 ساله در استنفورد درس می‌خواندند اما تحصیل در این دانشگاه را برای راه انداختن کسب‌وکار و دنبال کردن رویاهای کارآفرینانه رها کردند. پالیچیا به سی ان بی سی در این‌باره گفت: «درآمد ما پیش از راه‌اندازی زپتو بد نبود. گفتیم اینجا فرصت خوبی برای جذب سرمایه فراهم شده و بازار هم برای محصولی که ما در نظر داریم مناسب است. فکر کردیم چند درصد از مردم در جهان این فرصت را در زندگی‌شان دارند که کسب‌وکار خودشان را راه بیندازند؟ همان زمان فهمیدیم از فرصت‌های خوب در بازار استفاده کنیم از تحصیل در دانشگاه برایمان بهتر است».
*45 دقیقه یا 10 دقیقه؟
ایده زپتو در جولای سال 2021 شکل گرفت. یعنی زمانی که موسسان امروزی زپتو در خانه‌ای در بمبئی در هندوستان گیر کرده بودند. همه‌گیری کرونا کار را به قرنطینه کشانده بود. نه‌تنها در هندوستان بلکه در همه کشورهای جهان، مردم باید در خانه‌ها می‌ماندند. در همان زمان، و با هرچه بیشتر خانه‌نشین شدن مردم، این تقاضا برای خدمات تحویل مرسوله بود که رشد می‌کرد.
پالیچا، مدیرعامل زپتو می‌گوید: «شش تا هفت روز طول می‌کشید تا خرده‌فروشی‌های آنلاین کالاهای سفارش داده‌شده را به دست مشتریان برسانند. فروشگاه‌های آفلاین هم یا بسته شده بودند، یا در دسترس نبودند. تهیه خواروبار برای ما در آن زمان خیلی سخت شده بود. وقتی با همسایه‌ها حرف می‌زدیم، می‌دیدیم آن‌ها هم مشکل ما را دارند. همان زمان بود که فکر کردیم چرا خودمان برای هم‌محله‌ای‌ها کاری نکنیم؟»
پالیچا و واهرا با کسب‌وکارهای تحویل مرسوله و غذا بیگانه نبودند. در سال 2020، یعنی زمانی که تنها 17 سال داشتند، کسب کاری به نام «کایراناکارت» را کلید زدند که در کمتر از 45 دقیقه مرسوله‌های سفارش داده‌شده در بمبئی را به مشتریان تحویل می‌داد. واهرا می‌گوید: «بعضی مشتریان در کمتر از 10 تا 15 دقیقه آنچه را سفارش داده بودند تحویل می‌گرفتند.»
مشتریان این استارت‌آپ در آن زمان این کسب‌وکار را دوست داشتند و آن را به دوستان دیگر خود معرفی می‌کردند. این ارزشی بود که دو موسس زپتو در آن زمان به آن بیشتر فکر کردند و با خود گفتند: «شاید این همان کاری است که باید انجام بدهیم.»
آن‌ها اشتباه نمی‌کردند. بررسی‌های انجام شده درباره بازار محصولات خواروبار در هندوستان نشان می‌دهد ارزش بازار آنلاین خواروبار در این کشور تا سال 2025 به بیش از 25 میلیارد دلار می‌رسد. همین رقم پالیچا و واهرا را قانع کرد تا زپتو را راه بیندازند. به گفته پالیچا «همه بخش‌های فروش آنلاین مثل پوشاک و تجهیزات الکترونیکی را با هم جمع کنید، می‌بینید که کل ارزش آن‌ها تنها بخشی از بازار مواد غذایی است.»
*اعتماد و اطمینان
برای رساندن مرسوله‌ها در 10 دقیقه به مشتریان، مسیری طولانی در پیش بود. موسسان زپتو باید شبکه‌ای از انبارهای فروشگاهی راه می‌انداختند. این انبارها به روی عموم بسته است و صرفاً برای سفارش آنلاین از آن استفاده می‌شود. راه دوم، ایجاد مناطق توزیع خرد در شهر بود. پالیچا در این‌باره گفت: «ما شبکه خودمان را در شهرها طراحی کردیم. می‌خواستیم از نزدیکی به مناطقی که از آن‌ها سفارش می‌گیریم، مطمئن شویم. در نهایت آنچه به آن رسیدیم، کمتر شدن زمان تحویل کالا به مشتریان بود. ما امروز می‌توانیم به طور مداوم، سفارش‌های دریافتی را در 10 دقیقه به مشتریان تحویل دهیم.»
متوسط میانگین مسافتی که این استارت‌آپ برای تحویل سفارش در نظر گرفته 1.7 تا 2 کیلومتر است و انواع دیگری سفارش هم در زپتو انجام می‌شود که 2 تا 2.5 برابر از این فاصله بیشتر است.
زپتوی امروز با صدها انبار فروشگاهی در 10 شهر هند، ده‌ها هزار سفارش را به مشتریان تحویل می‌دهد.90 تا 95 درصد از سفارش‌های ثبت شده در این اپلیکیشن در 5 تا 20 دقیقه به دست مشتریان رسیده است. اما نکته مهم درباره زپتو، تنها سرعت این استارت‌آپ در تحویل مرسوله‌ها و جلب اعتماد و اطمینان مشتریان نیست. این استارت‌آپ که نامش را از زپتوسکند، کوچک‌ترین واحد زمان گرفته، به طور روزانه 100 هزار کاربر جذب کرده است. موسسان زپتو می‌گویند برای اینکه مشتریان جذب شده در طولانی‌مدت با شما بمانند، آنچه باید انجام دهید ساختن رابطه‌ای بر اساس اطمینان و اعتماد به یکدیگر است. به گفته واهرا، از موسسان این استارت‌آپ و مدیر فنی آن، راه‌های بسیاری برای مطمئن شدن مشتریان به یک کسب‌وکار وجود دارد.
«بله، ما سفارش مشتریان را بسیار سریع و در کمترین زمان ممکن تحویل می‌دهیم. اما اطمینانی که مشتری به ما پیدا می‌کند، صرفاً از محل سرعت تحویل سفارش نیست. اگر کسی در زپتو 10 محصول را سفارش دهد، به طور مشخص همان 10 محصول را دریافت می‌کند. اگر کالایی که سفارش داده میوه یا سبزی است، مطمئن است که این کالاها را با بهترین کیفیت دریافت می‌کند.»
*توجه سرمایه گذاران
زپتو تنها مشتریان را هیجان‌زده نکرده است. سرمایهگذاران هم نسبت به این استارت‌آپ نگاه مثبتی دارند. زپتو در 12 ماه گذشته از منابع متعدد سرمایه جذب کرده است. رقم سرمایه جذب شده توسط زپتو 360 دلار اعلام شده است. Y Combinator، کمیسیون مراقبت و سلامت آمریکا، Kaiser Permanente و Nexus Venture Partners از جمله سرمایهگذاران در زپتو بوده‌اند. آخرین سرمایه جذب شده این استارت‌آپ را از نظر ارزش در مسیر تک‌شاخ شدن در اکوسیستم استارت‌آپی هندوستان و رسیدن به ارزش یک میلیارد دلار قرار داده است.
پالیچا دلیل نگاه مثبت سرمایهگذاران به زپتو را انضباط عملیاتی در این استارت‌آپ می‌داند. او گفت: «هر زمان که با سرمایهگذاری ملاقات می‌کردیم، مسیر روشن سودآوری استارت‌آپ را به طور مشخص برای آن‌ها توضیح می‌دادیم. یک سال پیش، درآمد استارت‌آپ ما صفر بود و امروز به صدها میلیون دلار درآمد سالیانه رسیده‌ایم. زمانی که نوبت به صحبت درباره رشد استارت‌آپ رسید، ما از برابر شدن رشد نه از درصد رشد حرف زدیم. این از نکاتی است که درباره آن هیجان‌زده‌ایم.»
زپتو اعلام کرده توانسته میزان هزینه‌های ثابت و متغیر را پنج برابر کاهش دهد درحالی‌که نرخ رشد این استارت‌آپ در هر فصل سال 800 درصد بیشتر شده است. این روزها، دسترسی به پول آسان برای شرکت‌های فناوری‌محور با توجه به افزایش نرخ بهره و توجه سرمایهگذاران به دیگر بخش‌های اقتصاد سخت‌تر شده اما موسسان جوان زپتو نسبت به این دشواری بی‌تفاوت‌اند. به گفته پالیچا «وقتی به ترازنامه زپتو نگاه می‌کنیم می‌بینیم در رکود امروز، توانستیم سرمایه خوبی جذب کنیم و تا سال‌ها با اتکا به آن به کار ادامه دهیم. از همان روز نخست کار تلاش کردیم از هر یک دلار در این کسب‌وکار به بهترین شکل استفاده کنیم. ما این را برای خودمان به شکل یک تکلیف درآوردیم. می‌توانیم با میزان مشخصی پول نقد سفارش بیشتری بگیریم و مشتری بیشتری جذب کنیم.» پایین نگاه داشتن هزینه‌ها در رقابت با رقبا به امتیاز زپتو در یک سال گذشته تبدیل شده است.
موسسان زپتو با وجود موفقیت‌های این استارت‌آپ دست از تلاش نمی‌کشند. برای پالیچا و واهرا وقت استراحت هنوز فرانرسیده است. آن‌ها برای افزایش تعداد شهرهایی که این استارت‌آپ می‌تواند در آن‌ها خدمت کند برنامه‌ریزی کرده‌اند. گزارش‌ها از وضعیت مالی زپتو نشان می‌دهد این استارت‌آپ در یک سال گذشته به 200 تا 400 میلیون دلار درآمد رسیده است و امروز، موسسان زپتو از درآمد میلیارد دلاری در آینده می‌گویند.